Çocuklar için istismar bilgi ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması, geçerlik ve güvenirliği

Abstract

Amaç: Araştırmanın amacı, Çocuklar İçin İstismar Bilgi Ölçeği'ni Türkçe'ye uyarlayarak, geçerlik ve güvenirliğini saptamaktır. Yöntem: Metodolojik tipte olan bu araştırma, Antalya'daki 3 ilkokulun 4. sınıfına devam eden 367 çocuk üzerinde yapılmıştır. Verilerin toplanmasında; Çocuk Tanıtıcı Bilgi Formu ve Çocuklar İçin İstismar Bilgi Ölçeği kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen verilerin istatistiksel analizleri için SAS 9.4 paket programı kullanılmış ve sayı, yüzde, ortalama, standart sapma, içerik geçerlik indeksi, T testi, KR 20 iç güvenirlik katsayısı ve Rasch analizi yapılmıştır. Araştırmada ölçeği geliştiren yazardan, Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulu'ndan, Antalya İl Milli Eğitim Müdürlüğü'nden ve çocukların ailelerinden yazılı olarak izin alınmıştır. Bulgular: Ölçeğin dil geçerliğinde DSÖ'nün önerdiği ölçeklerin adaptasyon ve çeviri süreci prosedürü (ileri çeviriler, geri çeviriler, uzman paneli ve ön test, ölçeğin son hali, belgelendirme) kullanılmıştır. Kapsam geçerliği için 10 uzmandan görüş alınmış ve uzmanların ölçek maddeleri ile ilgili olarak görüş birliğinde oldukları saptanmıştır. Ölçeğin iç ölçüt geçerliğinin değerlendirilmesinde alt ve üst grup ortalamaları arasında ileri düzeyde anlamlı fark olduğu (t=-33.27, p0.05) ve iç ölçüt geçerliğinin sağlandığı saptanmıştır. Ölçeğin genel KR 20 iç güvenirlik katsayısı 0.69 olarak bulunmuştur. Ölçeğin Rasch analizi sonucunda maddelerin zorluk değerleri bakımından en zor olanlarının sırasıyla; 1, 3, 30, 29, 14, 20, 24, 9 ve 26 nolu maddelerin olduğu; uyum içi ve dışı indeks değerleri incelendiğinde, her iki indeks için de verilerin Rasch modeline uygun oldukları bulunmuştur. Sonuç: Çocuklar İçin İstismar Bilgi Ölçeği'nin geçerliği yüksek, güvenirliği ise orta düzeyde bir araç olduğu belirlenmiştir. Bu ölçek, çocuklarla çalışan sağlık personeli, sosyal hizmet uzmanları ve öğretmenler tarafından kullanılabilir. Bundan sonra yapılacak araştırmalarda, çocukların yanıtlamada zorlandıkları ölçek maddeleri tekrar ele alınabilir ve ölçeğin farklı yaş gruplarındaki çocuklar için geçerlik ve güvenirliği araştırılabilir.