Eski göl tabanlarındaki zamansal ve mekansal değişimlerin toprak oluşumuna etkileri; Burdur göl havzası örneği

Abstract

Günümüzde de dramatik bir şekilde çekilmeye devam eden Burdur Gölü'nün dinamik su seviyesinde 1975 yılından 2017 yılına kadar 14.36 m'lik bir seviye kaybı meydana gelmiştir. Bu azalma sonucunda ise 80.90 km2 lakusrin anamateryal ortaya çıkmıştır. Araştırma alanındaki farklı fizyografik üniteler üzerinde yer alan 28 adet toprak çeşidi tespit edilmiştir. Bu 28 farklı pedon arasında 4 pedon pliyosen yaşlı eski göl terasları üzerinde, 8 pedon kuvaterner yaşlı göl tabanları üzerinde ve 16 pedon da kuvaterner yaşlı fluviyal alanlarda yayılım gösterdikleri tespit edilmiştir. Çalışmada örneklenen toprak profillerinde; pH değeri 7.54-9.53, tuzluluk içerikleri 0.20-18.11 dS/m, kireç içerikleri %4.62-63.96, organik madde miktarları %0.24-9.40, kil içeriği %7.60-83.09, suda çözünebilir anyonlardan CO3 7.60-83.09 meq/l, HCO3 0.52-7.26 meq/l, Cl- 1.0-70.30 meq/l, SO4 0.9-275.93 meq/l, değişebilir katyonlardan, Na 0.10-34.72 meq/100g, K 0.06-2.55 meq/100g, Ca+Mg 9.12-49.67 meq/100g, KDK değerleri; 12.01-60.52 meq/100g, ESP değerleri 0.34-71.36 arasında değiştiği tespit edilmiştir. Araştırma alanı içerisindeki profillerin tamamı A-C horizon dizilimine sahip olduğu belirlenmiştir. Pliyosen ve kuvaterner devirleri boyunca devam etmekte olan klimatolojik faktörlerin etkisi ve diğer toprak oluşum faktörleri araştırma alanı içerisindeki profillerde B horizonunun oluşabilmesi için yeterli olmadığı, fakat toprak oluşum faktörlerinin profillerde morfolojik, fiziksel, kimyasal ve mineralojik toprak özellikleri üzerinde önemli zamansal ve mekansal farklılıklara neden olduğu tespit edilmiştir. Bu zamansal ve mekansal farklılıklar sonucunda çalışma alanı içersinde özellikle Burdur Gölü'nün dinamik su seviyesindeki azalmalar sonucunda (1975-2017 yılları arasında) açığa çıkan 80.90 km2 eski göl tabanları üzerinde gelişen toprakların morfolojik, fiziksel, kimyasal ve mineralojik analiz sonuçlarına göre üzerinde tarım yapmaya elverişli olamayacak kadar şiddetlidir.