Spor turizmi aracılığı ile sürdürülebilir destinasyon geliştirme : Hava sporları açısından Uşak ili potansiyeli

Abstract

Turizm, ekonomik, sosyal, kültürel birçok yöne sahip olan bir endüstri olarak ifade edilmektedir. Özellikle son yıllarda sosyal ve ekonomik boyutunun ön plana çıkmasıyla birlikte uluslararası önemini de giderek arttırdığı tespit edilmiştir. Turizmin sosyal ve ekonomik boyutlarının önem kazanmasının en önemli sebeplerinden biri de küresel çapta düzenlenen spor etkinliklerinin olduğu görülmektedir. Turizm faaliyetleri; ekonomik, sosyokültürel ve çevresel açıdan destinasyonları olumlu veya olumsuz yönde etkilemektedir. Özellikle doğrudan etkilenen/etkileyen paydaşlar arasında merkezi/yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları, işletmeler, yerel halk ve turistler yer almaktadır. Destinasyonların sürekliliğini ve dolayısıyla sürdürülebilirliğini sağlamak açısından söz konusu bu paydaşların beklentilerini belirlemek önemlidir. Beklentilerin belirlenmesi sürdürülebilir turizm faaliyetlerinin ve pazarlama çabalarının doğru bir şekilde gerçekleştirilmesine katkı sağlayacaktır. Deniz-kum-güneş üçlemesinden faydalanamayan destinasyonlardaturizm faaliyetlerinin çeşitliliğiavantaj sağlamaktadır. Özellikle turizm faaliyetlerinin hava sporu turizmi gibi spesifik alanlara indirgenebiliyor olması bir çok destinasyonun turizm gelirlerinden pay almasını ve ülke ekonomisine katkıda bulunmasını sağlamaktadır. Hava sporu ile ilgili destinasyonların alan yazında çok fazla yer edinememiş olması, geçerli ölçekler üzerine yapılan araştırmaların kısıtlı olması destinasyon yönetim ve pazarlaması çabalarında eksik değerlendirmelere yol açtığı düşünülmektedir. Bu eksikliğin giderilmesi için paydaşlara (yerel halk, hava sporu turistleri) yönelik ölçeklerin geliştirilmesi ve destinasyonların sürdürülebilirliği (hava spor uzmanları, merkezi/yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları, işletmeler) ile ilgili görüşlerin belirlenebilmesi önemli hale gelmiştir. Bu doğrultuda araştırmada, hava spor turizmi aracılığı ile sürdürülebilir destinasyon oluşturmada yerel halkın ve hava spor turistlerinin beklentilerinin belirlenebilmesini sağlayacak bir ölçek geliştirmek, hava spor uzmanları, yerel/merkezi yönetimler, sivil toplum kuruluşları ve işletmelerin konuyla ilgili görüşleri doğrultusunda değerlendirmeler yaparak alan yazına, destinasyon yönetiminde ve pazarlamaçabalarında karar alıcılara ışık tutmak, katkı sağlamak amaçlanmaktadır. Bu bağlamda söz konusu çalışma nitel ve nicel araştırma yöntemleri temeline dayandırılarak tasarlanmıştır.Hava spor turistlerinin evreni oluşturduğu araştırmada 333 hava spor turistinden maksimum çeşitlilik ve kartopu örnekleme stratejileri kullanılarak veri seti oluşturulmuştur.Verileri toplamak amacıyla oluşturulan veri toplama aracında 33 önerme yer almaktadır. Veriler çevrimiçi anket uygulaması aracılığıyla toplanmıştır. Uşak destinasyonunyaşayanların evreni oluşturduğu araştırmada basit rastlantısal örnekleme stratejisi kullanılarak 527 yerel halktan yüz yüze görüşme tekniği ile veriler elde edilmiştir. Veri toplama aracı olarak kullanılan anket formunda 38 önerme yer almaktadır.Hava sporu uzmanları, yerel/merkezi yönetimler, sivil toplum kuruluşları ve işletmelerden maksimum örnekleme stratejisi ile yarı yapılandırılmışgörüşme formu kullanılarak veriler toplanmıştır. Elde edilen veriler ve alan yazın taramasından elde edilen bilgiler ışığında Uşak destinasyonuna ilişkin GZFT analizi yapılmıştır. Hava spor turistlerinin ve yerel halkın sürdürülebilir destinasyondan beklentilerini tespit edebilmek amacıyla elde edilen verilerin analizi, SPSS ve Lisrel analiz programları aracılığı ile yapılmıştır. Hava spor uzmanlarından, yerel/merkezi yönetimlerden, sivil toplum kuruluşlarındanve işletmelerden elde edilen veriler içerik analizi yöntemlerinden betimleyici ve sıklık analizi kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda yerel halkın ekonomik, sosyokültürel ve çevresel açıdan destinasyondan beklentilerini ortaya koyabilecek ölçekler geliştirilmiştir.Uşak destinasyonu hava sporu turizmi için gerekli olan doğal güzelliklere sahip olduğu görülmüştür. Uşak destinasyonunda işlevsel bir turizm yönetim modeli bulunamamıştır. Doğal ve kültürel değerleri korumak ve bu değerleri turizm açısından daha işlevsel hale getirmek için destinasyon yönetim modeline ve stratejik pazarlama planına ihtiyaç olduğu görülmüştür.