Roma imparatorluk dönemi Küçük Asya’sında bir kent memuriyeti olarak Strategos’luk

Abstract

Stratēgia askeri görevlerle yetkilendirilmiş bir memuriyettir. Ancak bu memuriyetin görev tanımı zaman içerisinde bazı değişimlere uğramıştır. Bu değişim elbette aniden gerçek-leşmemiştir. Dönemlerin sosyo-politik durumları, bu değişimi hazırlayan zeminler olmuştur. Hellenistik Dönem'de Büyük İskender'in savaşları sonrasında kurulan krallıklar, kentleri sos-yal, siyasal ve askeri açıdan etkilemiştir. Kentlerin idari yapılanması da bu yeni dönemden etkilenmiştir. Stratēgos'lar artık kentlerde kralların vekili konumunda bulunarak, kentin gü-venliğinin sağlanması ve idari işlerinin yürütülmesi ile sorumlu olmuşlardır. Küçük Asya kentleri de bu yeni döneme geçiş sürecininden etkilenmiştir. Klasik Dönem'de askeri bir ma-hiyette olan bu memuriyet, Hellenistik Dönem'e gelindiğinde askeri işlevini de koruyarak sivil görevler üstlenmiştir. Bu memuriyeti elde eden kişiler kentte çok önemli bir statüye sahip olmuşlardır. Onlar prytanis'ler gibi kent yönetimle ilgili meselelerle ilgilenmişlerdir. Örneğin, Danışma ve Halk meclislerine önerilerde bulunmuşlar, yasa tasarısı önerisinde bulunmuşlar ve mecliste alınan kararların duyurusunu yapmışlardır. Roma İmparatorluk Dönemi'ne gelindiğinde ise Pax Romana ile uzun süreli bir barış dönemi başlamıştır. Bunun ardından stratēgos'luk askeri işlevini yitirmiş ve tam anlamıyla sivil bir memuriyete dönüşmüştür. Roma İmparatorluk Dönemi'nde Küçük Asya'daki varlılıkları, bölgelere göre değişimler göstermiştir. Hatta belli alanlarda uzmanlaşmış stratēgos çeşitlerinin olduğu da tespit edilmiştir. Bu memuriyetle Ionia, Bithynia ve Karia bölgelerinde daha çok karşılaşılırken, diğer bölgelerde bu yoğunluk azalmış hatta hiç görülmediği bölgeler de olmuştur. Bu çalışmada stratēgia epigrafik belgeler, edebi kaynaklar, numismatik veriler ve modern araştırmalar ışığında incelenmektedir. Bu çalışmada stratēgos'ların Roma İmparatorluk Dönemi boyunca uğradığı değişim, yerine getirdikleri görevler, kent içerisindeki konumları, iş birliği yaptıkları diğer memuriyetler, görevde bulunma süreleri ve stratēgos çeşitleri ayrıntılı olarak ortaya konmaya çalışılacaktır.