Antalya’da lizimetre koşullarında yetiştirilen kinoa bitkisinin su-verim ilişkileri, bitki su tüketimi ve farklı gelişme dönemleri için bitki katsayılarının belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma ile Antalya koşullarında yetiştirilen kinoa bitkisinin su-verim ilişkileri, bitki su tüketimi ve farklı gelişme dönemleri için bitki katsayılarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Araştırma ve Uygulama Alanında kurulu bulunan lizimetre sisteminde 2017 yılı Mart-Haziran ayları arasında, Titicaca (Q-52) kinoa (Chenopodium quinoa Willd.) çeşidi kullanılarak yürütülmüştür. Araştırmada tam sulama (TS), %75 kısıntılı sulama (KS75), %50 kısıntılı sulama (KS50), %25 kısıntılı sulama (KS25) ve susuz (SZ) konuları tesadüf blokları deneme deseninde üç tekerrürlü olarak ele alınmıştır. TS konusuna 7 günde bir tarla kapasitesine getirecek kadar sulama suyu uygulanırken, kısıntılı sulama konularına belirtilen oranlarda kısıntılı sulama uygulanmıştır. Kinoa bitkisinin gelişme dönemlerine ilişkin bitki katsayılarının (Kc) belirlenmesinde TS konusundan elde edilen bitki su tüketimi (ET) değerleri ve REF-ET bilgisayar yazılımı ile hesaplanan günlük kıyas bitki su tüketimi (ETo) değerlerinden yararlanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, bitki su tüketim değerleri 302.0-198.2 mm arasında değiştiği, Antalya iklimsel koşullarında kinoa bitkisinin kısıntılı sulama düzeylerinde tam sulamaya (TS) göre istatistiksel olarak verimde önemli azalmalar olduğu saptanmıştır. Farklı sulama düzeylerinde kinoa bitkisinin dane verimi 243.0-295.2 kg da-1 arasında değişmiştir. Tam sulama konusunda kinoa bitkisinin gelişme mevsimi boyunca 302.0 mm su tükettiği belirlenmiştir. Farklı sulama düzeylerinin gelişme dönemi içinde meydana getirdiği fiziksel parametrelerin göstergesi olan dane verimi, bitki boyu, stoma iletkenliği, yaprak klorofil içeriği değerlerinde istatistiksel açıdan önemli farklılıklar gözlenmiştir. Ancak, kinoa tohumlarında kalite özelliklerinden olan yağ asitleri ve protein içeriği oranları açısından farklı sulama düzeylerinde istatistiksel olarak fark olmadığı, sadece eikosenoik asit içeriğinin sulama düzeylerine bağlı olarak istatistiksel anlamda farklılık gösterdiği ve uygulanan sulama suyu miktarı azaldıkça kinoa tohumlarında bulunan eikosenoik asit içeriğinin arttığı belirlenmiş, en yüksek eikosenoik asit içeriğinin SZ konuda elde edildiği saptanmıştır. Antalya koşullarında kinoa bitkisinin başlangıç, gelişim, mevsim ortası ve olgunlaşma dönemlerinin sırasıyla 30, 37, 14 ve 15 gün ve toplam gelişme döneminin ise 107 gün olduğu belirlenmiştir. Başlangıç, mevsim ortası ve verim oluşumu (olgunlaşma) dönemleri için, bitki katsayısı (Kc) değerleri ise sırasıyla, 0.54, 1.13 ve 0.79 olarak saptanmıştır. Ayrıca, mevsimlik bitki verim tepki etmeni (ky) 0.54 olarak belirlenmiştir.