Abstract:
Atıksu arıtma işlemleri sırasında açığa çıkan atık çamur, stabilizasyon ve susuzlaştırma işlemleri ile arıtılmaktadır. Bu işlemler sırasında çamurdan ayrılan suya süzüntü suyu denir. Yaygın olarak uygulanan biyolojik stabilizasyon yöntemlerinde, bakteri ve proteinlerin parçalanması, süzüntü suyuna yüksek miktarlarda azot salınımıyla sonuçlanır. Süzüntü sularının geri devrettirilmesi biyolojik ünitenin azot yükünü arttırarak işletmeyi zorlaştırabilir. Süzüntü suyuna azot giderimi için magnezyum amonyum fosfat (MAP) çöktürmesinin uygulanmasıyla azot giderimi sağlanabilmekte ve ayrıca oluşan çökelek gübre olarak kullanılabilmektedir. Süzüntü suları oluştukları koşullara göre farklı özelliklere sahip olabilmektedir. Bu nedenle, MAP çöktürmesi uygulanacak atıksuya özgü olarak, yüksek giderim verimi sağlanabilecek işletme koşullarının belirlenmesi gerekmektedir. Bu kapsamda, bu tez çalışmasının amacı biyolojik stabilizasyon uygulanmış arıtma çamurlarından ayrılan süzüntü sularından azot giderimi için uygun MAP çöktürmesi proses koşullarının belirlenmesidir. Bu amaçla, anaerobik ve ototermal termofilik aerobik (ATAD) stabilizasyon uygulanan arıtma çamurlarından ayrılan süzüntü sularına farklı işletme koşullarında MAP çöktürmesi uygulanarak en uygun MAP çöktürmesi işletme koşulları araştırılmıştır. ATAD uygulanmış süzüntü sularına pH 9,5'de 60 dakika süreyle 1,62:1:1,5 Mg:NH4:PO4 mol oranının uygulanmasıyla %88 azot giderimi elde edilmiştir. Anaerobik stabilizasyon uygulanmış süzüntü sularına ise pH 9,8'de 60 dakika süreyle 1,71:1:1,5 Mg:NH4:PO4 mol oranının uygulanmasıyla %97 azot giderimi elde edilmiştir. Yürütülen çalışmalar sonucunda arıtma çamurlarına uygulanan stabilizasyon prosesinin MAP çöktürmesi ile geri kazanılabilecek azot miktarına etkisi olduğu belirlenmiştir.
