Sosyal, psikolojik ve fiziksel çevrenin yaşlılıkta yaşam kalitesi üzerine etkisi: Antalya örneği

Abstract

İlerleyen yaş ile beraber, bireylerin yaşamının çeşitli alanlarında, çeşitli düzeyde değişim ve kayıplar meydana gelebilmektedir. Söz konusu değişim ve kayıplar, fiziksel, ekonomik, duygusal, psikolojik ya da sağlığa yönelik olabilmektedir. Bu gibi durumlar ise bireylerin çevresel etkilere daha fazla açık hale gelmelerine neden olmaktadır. Bireylerin, ileri yaşta çevre ile ilişkisi ve uyumunu inceleyen alan Çevre Gerontolojisi'dir ve bu çalışmada da, çevre gerontolojisi perspektifinden, yine söz konusu alanının bir alt kolu olan "şehirde yaşlanma" kavramını, Antalya şehir merkezinde yaşayan yaşlıların fiziksel, sosyal ve psikolojik çevre algılarının, yaşam kalitesi algılarına etkisini analiz ederek değerlendirmek amaçlanmıştır. Ve bu amaç doğrultusunda, "Yaşlıların yaşadıkları sosyal, fiziksel ve psikolojik çevreye ilişkin algıları, yaşam kalitesini nasıl etkilemektedir?" sorusuna yanıt aranmıştır. Söz konusu araştırma sorusunu değerlendirmek üzere, Antalya şehir merkezinde yaşayan 65 yaş ve üzeri 204 yaşlı bireye demografik ve sağlığa ilişkin bilgileri içeren bir anket ve bunun yanında, mahalle yürüyebilirlik ölçeği, sosyal sermaye ölçeği, mahalleye bağlılık ölçeği ve yaşam kalitesi ölçeği uygulanmıştır. Veri toplama ve istatistiki analizler neticesinde, çevresel boyutlar olan sosyal sermaye, mahalleye bağlılık ve mahalle yürüyebilirliğinin yaşam kalitesi üzerinde etkisi olduğu, bunun yanında, sosyal sermayenin, fiziksel çevre ve gelir değişkenlerinin yaşam kalitesi üzerindeki etkisinde mediator rol oynadığı, mahalleye bağlılık değişkeninin ise, mahalle yürüyebilirliği ve sosyal sermayenin yşam kalitesi üzerindeki etkisi üzerinde mediator rol oynadığı görülmüştür. Sonuç olarak, çevrenin çeşitli boyutları, yaşam kalitesi üzerindeki etkileri değerlendirildiğinde, yalnızca doğrudan değil, ayrıca dolaylı etki düzeylerine sahiptirler. Ve söz konusu etkileşim, çevresel faktörlerin yaşam kalitesini hangi yolla etkilediklerini daha ayrıntılı görme olanağı sağlamaktadır.