Antalya ili şehir merkezindeki aşırı ve düzensiz araç parklanmalarının coğrafi bilgi sistemi (CBS) ile analizi ve çözüm önerileri

Abstract

Dünya genelinde yaşanan nüfus artışı ve buna bağlı olarak taşıt sayılarında meydana gelen artış, kentler açısından pek çok sorunu gündeme getirmiştir. Ulaşım ve düzensiz parklanmalardan kaynaklı trafik tıkanıklığı ve kapasite kaybı bu sorunlar içinde en önemlileri arasında yer almaktadır. Fakat şimdiye kadar parklanmanın yol ağına etkisi ve boyutu kapsamlı ölçülememiş, hep yüzeysel kalmıştır. Bu tez kapsamında Antalya kentinde seçilmiş dört farklı yol sınıfı (devlet yolu, ana arter, cadde, sokak) üzerinde parklanma etütleri yapılmıştır. Araç içi kamera ile öncesinde belirlenen linkler gezilmiş, yol ağı özellikleri kayıt altına alınmıştır. Akdeniz Üniversitesi Ulaştırma Laboratuvarında, kamera ile araziden toplanan bu veriler bilgisayar ortamında derlenmiştir. Bu doğrultuda yol ağından elde edilen mevcut Excel verileri Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) tabanında işlenmiş ve parklanmadan kaynaklı yol hacim kaybı haritası oluşturulmuştur. Yol ağı üzerine düzenli veya düzensiz bir şekilde yapılan parklanma, yol ağı kapasitesini azalttığı için, o link üzerinde izin verilen ortalama hız değerinin de azalmasına neden olmaktadır. Tez kapsamında oluşturulan veri setinde, bağımsız değişken hız değeri olarak kabul edilmiştir ve diğer verilerin (parklanma derecesi, şerit çizgi kalitesi, yol genişliği vb.) hıza olan etkisi incelenmiştir. İstatistik analiz programı; Sosyal Bilimler İçin İstatistik Programında (SPSS) Tek Yönlü Varyans Analizi, T-Test ve Çapraz Tablo Analiz yöntemleri kullanılarak verilerin birbirleriyle ilişkileri incelenmiş, anlamlılık düzeyleri hakkında gerekli yorumlar yapılmıştır. T-Testi'ne göre hız ortalama değeriyle; yol tipi ve kaldırım park hali arasında anlamlı bir farlılık çıkmıştır. Yol çizgi kalitesi; parklanma derecesi ve hız ortalama değeri üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Bu parametreler üzerinde yapılan değişikliklerin, parklanma derecesini ve hız değerini etkilediği görülmektedir. İstatistik analiz sonuçlarını kullanarak, park sorununu ortadan kaldırmak veya etkisini azaltmak amacıyla Antalya iline özgü çözüm önerilerinin sunulması ile tez sonlandırılmıştır. Ulaşım talep yönetimi stratejileri de tez kapsamında kısaca tanıtılmıştır.