Abstract:
Bu tezin amacı Antalya bölgesinde doğal olarak bulunan Lamiaceae familyasına ait iki endemik bitki türünün [Dorystoechas hastata Boiss. & Heldr. ex Bentham ve Origanum minutiflorum O. Schwarz et. H. Davis] toprak üstü kısımlarından elde edilen uçucu yağların, Alanya ilçesindeki yakalanan Phlebotomus cinsine ait kum sinekleri üzerindeki fumigant toksik etkisinin 10-100 μl/L arasındaki farklı konsantrasyonlarda araştırılmasıdır. D. hastata ve O. minutiflorum bitki türlerinin uçucu yağları, su distilasyon yöntemi kullanılarak elde edilmiştir. Uçucu yağların kimyasal analizleri ise Gaz Kromotografisi–Kütle Spektrometrisi (GC: MS) ile gerçekleştirilmiştir. O. minutiflorum uçucu yağının ana bileşeni sadece carvacrol iken, D. hastata uçucu yağının ana bileşenleri 1,8-cineole, borneol, camphor, myrecene ve β-pinen'dir. Bu iki uçucu yağın tek ortak bileşeni ise borneol'dür. Test edilen iki uçucu yağ fumigant toksisite açısından 10, 20, 50 ve 100 μl/L konsantrasyonları için değerlendirildiğinde D. hastata uçucu yağının O. minutiflorum'a göre daha toksik olduğu bulunmuştur. Ayrıca uçucu yağlar tek tek ele alındığında 10 ile 100 μl/L arasında istatiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamaktadır. Test edilen iki uçucu yağ fumigant toksisite açısından 10, 20, 50 ve 100 μl/L konsantrasyonları için değerlendirildiğinde D. hastata uçucu yağının O. minutiflorum'a göre daha toksik olduğu bulunmuştur. Ayrıca her iki bitkinin uçucu yağları tek tek ele alındığında 10-100 μl/L konsantrasyonları arasında istatiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamaktadır. D. hastata ve O. minutiflorum uçucu yağlarında konsantrasyona bağlı KT50 (düşürücü etki) değerinde azalma görülmektedir. D. hastata uçucu yağının 10 μl/L'de KT50 değeri 24,73 dk, 100 μl/L'de ise 15,66 dk'dır. O. minutiflorum uçucu yağında 10 μl/L ve 100 μl/L'de sırasıyla KT50 değeri 32,86 ve 14,09 dk'dır. O. minutiflorum uçucu yağı en düşük konsantrasyon olan 10 μl/L'de %76,42, en yüksek konsantrasyon olan 100 μl/L'de %76,42 ölüm oranı gösterirken, D. hastata sırasıyla %88,63 ve %97,72 ölüm oranlarını göstermiştir. Sonuç olarak kum sineklerine karşı D. hastata uçucu yağı O. minutiflorum'a göre daha toksik etki göstermektedir. Toksisite testlerinde D. hastata ve O. minutiflorum uçucu yağları kum sineklerine karşı sırasıyla 0.45 ve 0.47 μl/L LC50 değerlerine sahiptir.
