Özet:
Bombus terrestris L. arısı kültür bitkilerinin özellikle de domates bitkisinin etkili tozlaştırıcısıdır ve sera bitkilerinde tozlaşmayı sağlamak için yirmi yıldan fazla bir süredir kitlesel ticari yetiştiriciliği yapılmaktadır. Kitlesel üretim tekniklerinin hızlı bir şekilde geliştirilmesine rağmen, seralarda kolonilerin tozlaştırma sürelerinin kısa olması ve koloni gelişim evrelerinde yaşanan ana arı kayıpları gibi bazı sorunlar bulunmaktadır. Bu tezde, B. terrestris arısında ana arı yenilemenin koloni gelişimi ve ana arı ve koloni kayıpları üzerine etkileri incelenmiştir. Ayrıca diyapoz öncesi ve sonrası ana arı ağırlığı ile koloni gelişim özellikleri arasındaki ilişkiler de belirlenmiştir. Bütün ana arılar ve koloniler benzer şeker şurubu ve polen ile ad-libitum beslenmişler ve standart laboratuvar koşullarında yetiştirilmişlerdir (27 ± 1 oC, %55 ± 5 RH). Ana arı yenilemenin etkilerini belirlemek için koloni kurma aşamasından hemen sonra toplam 60 koloni rastgele üç gruba ayrılmıştır. Birinci grup koloniler (S), ilk kuluçkadaki işçi arıların tamamı çıktığında kolonilerin ana arıları alınarak yerine diyapoz dönemini geçirmiş yeni ana arılar verilerek oluşturulmuş, ikinci grup koloniler (P), yaklaşık 40 işçi arıya ulaştıklarında ana arıları alınarak yerine diyapoz dönemini geçirmiş yeni ana arılar verilerek oluşturulmuş, üçüncü grup kolonilerin (K) ise ana arıları değiştirilmemiş ve kontrol grubu olarak değerlendirilmiştir. Ana arı kabul (ana arı yenileme başarı) oranı P grubunda (%45) S grubuna (%90) oranla çok daha düşük bulunmuştur. Koloni ömrü P grubunda (83.57 ± 3.55 gün) K grubuna (76.70 ± 2.76 gün) oranla önemli düzeyde uzun olmuştur (p<0.01). Diyapoz öncesi ve sonrası ana arı ağırlığının incelenen koloni gelişim özellikleri üzerine önemli bir etkisi bulunmamıştır. Sonuçlar ana arı yenileme tekniğinin B. terrestris arısının kitlesel üretiminde kullanılabileceğini ve koloni kayıplarını önlemede bir seçenek olabileceğini göstermiştir.
