Özet:
Bu çalışmada Antalya ilinde yetiştirilen kışlık ekmeklik buğday bitkisinin besin elementi konsantrasyonları ile bazı kalite unsurları arasındaki ilişkiler araştırılmıştır. Bu amaçla Aksu, Döşemealtı, Korkuteli ilçelerinden 10 adet farklı buğday tarlasından olmak üzere toplamda 30 tane toprak, bayrak yaprak, dane ve saman örneği alınmıştır. Toprak örneklerinde pH, kireç (CaCO3), elektriksel iletkenlik (EC), bünye, organik madde, azot (N), fosfor (P), potasyum (K), kalsiyum (Ca), magnezyum (Mg), demir (Fe), çinko (Zn), mangan (Mn) ve bakır (Cu); yaprak, dane ve saman örneklerinde N, P, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Mn ve Cu analizleri yapılmıştır. Ayrıca dane örneklerinde kalite unsurları için bindane ağırlığı, kuru madde, protein, yaş öz (gluten), gluten indeksi, düşme sayısı ve sedimentasyon hızı belirlenmiştir. Topraklarda büyük oranda tekstürler tın, killi tın ve kil sınıfında; pH ve CaCO3 yüksek; EC düşük; organik madde, toplam N ve değişebilir K yetersiz; SO4-S'ü orta; alınabilir P yüksek; değişebilir Ca yetersiz; değişebilir Mg yeterli; alınabilir Fe ve Zn yetersiz; alınabilir Mn ve Cu yeterli düzeylerde bulunmaktadır. Bayrak yapraklarda çoğunlukla toplam N, S, P yeterli; K, Ca, Mg düşük; Fe ve Zn yeterli; Cu ise düşük düzeylerde yer almaktadır. Danelerde çoğunlukla toplam N ve P yetersiz; S yüksek; K, Mn, Cu yeterli; Ca ve Fe yüksek; Zn noksan olarak tespit edilmiştir. Danelerin Mg konsantrasyonu örneklerin yarısında yeterli diğer yarısında düşük; N/S oranları ise optimum 15-17 arasında olması gerekirken örneklerin hepsinde 15'den daha düşük olarak belirlenmiştir. Dane örneklerinin bin dane ağırlığı genellikle optimum değerler olan 30-48 g arasında yer almıştır. Danelerin tamamında % kuru madde miktarı yeterli; büyük çoğunluğunda sedimantasyon hızı (ml) iyi, % protein miktarı düşük, yaş öz (gluten) (g) düşük ve orta, % gluten indeksi çok kuvvetli, düşme sayısı (sn) çok düşük olarak tespit edilmiştir. Dane N konsantrasyonu ile danenin protein, yaş öz (gluten) ve sedimantasyon hızı arasında önemli ve pozitif; danenin N ve K konsantrasyonu ile danenin gluten indeksi arasında önemli ve negatif korelasyon belirlenmiştir. Danenin Fe konsantrasyonu ile düşme sayısı arasında ve danenin Cu konsantrasyonu ile kuru madde miktarı arasında önemli ve pozitif korelasyon tespit edilmiştir. Danenin yaş öz (gluten) miktarı ve sedimantasyon hızı ile protein arasında önemli ve pozitif korelasyon belirlenirken yaş öz ve protein ile gluten indeksi ve yine sedimantasyon hızı ile yaş öz arasında önemli ve negatif korelasyon belirlenmiştir.
