Türkiye’de doğal gaz piyasası ve doğal gaz fiyatları üzerinde petrol fiyatları etkisinin incelenmesine yönelik bir araştırma

Abstract

Türkiye'nin ithalat fatura tutarının büyük kısmını petrol ve doğal gaz oluşturmaktadır. Bu nedenle petrol ve doğal gaz fiyatları Türkiye ekonomisi için büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmada petrol fiyatlarının doğal gaz fiyatları üzerindeki etkisi analiz edilmiştir. 1 Ocak 2000 – 31 Aralık 2014 döneminde anlık piyasada oluşan Henry Hub doğal gaz fiyatları ile West Texas Intermediate petrol fiyatları arasındaki ilişki grafiksel yöntemler ile analiz edilmiştir. Tüm dönem değerlendirildiğinde, ABD'deki WTI petrol fiyatlarının doğal gaz fiyatları ile kıyasla daha az ani tepkiler verdiği görülmektedir. Bu durum, ABD'de oluşan doğal gaz fiyatlarının siyasi, politik, teknolojik, güvenlik ve çevresel bir takım unsurlardan etkilendiğini göstermektedir. Haftalık ortalama fiyatlar eş enerji bazında incelendiğinde, petrol fiyatının doğal gaz fiyatına oranı 13. 04. 2012 tarihinde 9.51 kat olarak rekor seviyelere ulaştığı görülmektedir. 2009 yılı sonrası petrol fiyatlarında yaşanan yükselmelere doğal gaz fiyatları aynı oranda tepki vermemesi nedeni doğal gaz depolama piyasası ile sıvılaştırılmış doğal gaz (liquified natural gas, LNG) piyasasının, ABD'deki kaya gazı üretimi, doğal gaz piyasa serbestleşmesi gibi küresel gelişmelerin etkileri olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu çalışmada ayrıca, Türkiye'nin doğal gaz piyasası incelenmiş ve global gelişmeler ışığında Türkiye için önerilere yer verilmiştir. Bu kapsamda uzun vadeli doğal gaz kontratlar yerine kısa vadeli kontratlara yönelmek ve serbest doğal gaz piyasası oluşumunu sağlamak Türkiye için sunulan belli başlı önerilerdendir.