Karacaören - Yenidoğan (Sivrihisar / Eskişehir) sepiolit yataklarının jeolojisi ve özellikleri

Abstract

İnceleme alanı Tatarköy (Yenidoğan)-Karacaören köyleri civarını kapsar. (Sivrihisar-Eskişehir) İnceleme alanının jeoloji oldukça basittir, bölgede Neojen yaşlı dolomit, dolomitik marn, marn, kumtaşı, silttaşı, kiltaşı, konglomera ile Kuvaterner yaşlı alüvyon bulunur. Araştırma alanında sepiolit, Neojen yaşlı karbonatlı çökellerle ardalı olarak bulunur. Karacaören sahasında; sepialit,dolomit-marn ar- dalanmasından meydana gelen bir kayaç topluluğu içinde yer alır. Egemen birim marnlardır. Tatarköy (Yenidoğan) sahasında ise egemen birim dolo mitlerdir. İnceleme alanındaki sepiolit iki farklı türde bulunur. a) Lületaşı (süs eşyası yapımına uygun) b) Sınai sepiolit Ayrıca ekonomik değer göstermeyen dolomitik sepiolit olarak ad landırılan üçüncü bir hammadde sepialitlerle girift bir yapı sunar. Karacaören sahasında lületaşı, kalınlığı 65 cm' ye ulaşan bir mer cek halinde, Tatarköy sahasında ise, lületaşı ve dolomitten oluşan bir zonda 0.30-1.40 m arasında değişen mercekler halinde yataklanır. Geniş bir yayılıma sahip olan sınai sepiolit ise, Karacaören sahasında kalın lığı 40-63 cm arasında değişen katman şeklinde, Tatarköy sahasında ise, kalınlığı 10 m`yi bulan bir zon içerisinde ortalama 2.65 m kalınlıkta yine katman olarak bulunur. Lületaşı ;masif yapılı hafif ve ıslatıldığında kolayca yontulabi- lir ve şekil verilebilir nitelik gösterir. Sınai sepiolit masif veya ince tabakalı yapıda ve genellikle organik madde içermeleri nedeniyle renkleri bej ile kahverengi veya esmer renkleri arasında değişir. Lületaşı 'nın mineral bileşimi başlıca sepiolit ve az oranda do lomitten oluşur. Bileşime bazen de az aranda kalsit katılır, Sınai sepi olit' in mineral bileşimi başlıca sepiolittir. Ayrıca bileşime yer yer düşük oranda dolomitte katılır. XRD analizinde kahverengi sepiolit' in %100 aranda sepiolit içerdiği saptanmıştır. Sepiolitli zonda yer alan -III- ¦ve sepiolitlerle girift bir yapı sunan dolamitik sepialit'in XRD ana lizinde bileşimi %50 sepiolit, %35 kalsit, %15 dolomit şeklindedir. Sı nai sepialit'in kimyasal analizi ise, ideal sepiolit formülüne olduk ça yakındır. Dolamitik sepialit'in kimyasal analizinde CaC03+MgC03 a- ranı %50 civarında, geriye kalan %50 ise sepialit'in kimyasal bileşimi Karacaören sahasında; Görünür lületaşı rezervi :518 ton Görünür sınai sepialit rezervi :51.500 ton Olası sınai sepialit rezervi : 13.925 ton Tatarkay (Yenidağan) sahasında; Görünür lületaşı rezervi :60.200 ton Görünür sınai sepialit rezervi :2.34 5.250 ton Olası sınai sepialit rezervi :243.435 ton alarak hesaplanmıştır. Buna göre; çalışma alanında ki toplam görünür lületaşı rezervi 60.718 ton, toplam görünür sınai sepialit rezervi 2.406.750 ton,taplam olası sınai sepiolit rezervi 257.350 ton'dur. Sepialit, yüzey sularının katıldığı ve bataklık rejiminin hüküm sürdüğü göl havzasının kenar veya kenara yakın sığ kesimlerinde oluş muştur. Neojen sedimantasyon havzasının çevresinde yer alan (Erentöz, 1975) ultramafik kayaçlar, sepiolit oluşumu için gerekli alan magnezyum ve silis iyonları açısından başlıca kaynak rolünü oynamıştır.