Çevreye duyarlı işletmecilik uygulamalarının rekabet üstünlüğüne etkileri: Antalya organize sanayi bölgesi firmaları üzerine bir araştırma

Abstract

Hızla tüketilen doğal kaynaklar ve aşırı derecede artan üretim-tüketim döngüsü sonucu çevrede meydana gelen tahribat, bugün insanlığı tehdit eder boyutlara ulaşmış ve çevre sorunları günümüzde dünya gündemini meşgul eden en önemli sorunlardan biri haline gelmiştir. İşletmelerin çevre sorunlarının çözümünde önemli görevleri ve sorumlulukları bulunmaktadır. Çevresel olumsuzlukları en aza indirmek işletmelerin topluma karşı olan sorumluluklarının en başında gelmektedir. Çevreye duyarlı işletmecilik uygulamalarının, kirliliği ve enerji kaynakları kullanımını en aza indirerek, işletmenin imajını olumlu yönde etkileyeceği ve rekabet üstünlüğü kazandıracağı yönünde araştırma bulguları ve iddialar vardır. Bu çalışmanın amacı Antalya Organize Sanayi Bölgesi'nde faaliyette bulunan işletmelerin çevreye duyarlı işletmecilik uygulamalarını ve bu uygulamaların işletmenin performansı üzerindeki etkilerini işletme yöneticilerinin görüşlerine dayanarak tespit etmektir. Araştırma, Antalya Organize Sanayi Bölgesinde faaliyet gösteren 200 işletmeyi kapsamaktadır. Araştırma sürecinde bölgede bulunan tüm işletmelere ulaşılmaya çalışılmış, ancak 100 işletmeden olumlu yanıt alınmıştır. Araştırmanın verileri anket yöntemi ile toplanmış, soru formu ilgili literatüre dayanılarak araştırmacı tarafından hazırlanmıştır. Soru formu işletmelerle ilgili demografik veriler, çevreye duyarlı işletmecilik faaliyetleri ve çevreye duyarlı işletmecilik faaliyetlerinin performans etkilerini sorgulayan ve Likert ölçeği biçiminde düzenlenmiş 56 sorudan oluşmuştur. Saha çalışmasından elde edilen bulgular AOSB' deki işletmelerin, çevreye duyarlı işletmecilik uygulamalarını en azından yasal zorunlulukları karşılayacak ölçülerde gerçekleştirmeye çalıştıklarını göstermektedir. İşletmelerin büyük çoğunluğunun belgelendirilmemiş olmakla birlikte genel olarak ÇYS ve politikalarının olduğu, çevreye duyarlı tasarım, tedarik, üretim, İKY ve atık yönetimi uygulamaları bulunduğu ancak her bir uygulamada önemli eksikliklerinin olduğu görülmüştür. ISO 14001 ÇYS Belgesine işletmelerin sadece dörtte birinin sahip olması dikkat çekmiştir. AOSB' deki işletmelerin henüz çevreye duyarlı faaliyetlerin rekabet üstünlüğüne olumlu etkileri konusunda yaygın bir kanaate sahip olmadıkları görülmüştür. Bu tür faaliyetleri daha çok kirliliği ve atık birikimini azaltan ve itibar kazandıran bir nitelikte görmekte, ancak finansal performans ve rekabet üstünlüğü üzerindeki etkileri açısından çekimser kalmaktadırlar.