Özet:
Hem Tip 1 hem de Tip 2 Diyabet'te, insülin üreten pankreatik beta hücre kitlesinin giderek azaldığı görülür. Bu nedenle, fonksiyonel beta hücre kitlesini artırmaya yönelik yeni tedavi yaklaşımlarının her iki tip diyabet için de fayda sağlayacağı düşünülmektedir. Birçok kanser hücresinde apoptotik etkisi olduğu gösterilmiş olan TRAIL'ın (TNF-Related Apoptosis-Inducing Ligand), sağlıklı bazı hücrelerde, örneğin vasküler düz kas hücrelerinde ve vasküler endotel hücrelerde proliferasyonu tetiklediği gözlenmiştir; pankreatik beta hücrelerinde ise sitokin aracılı hücre hasarına karşı koruma sağladığı düşünülmektedir. Bu bulgulardan yola çıkarak, TRAIL'ın pankreatik beta hücreleri üzerindeki biyolojik etkisini tanımlamayı ve olası proliferatif etkisini göstermeyi hedefledik. Çalışmamızda sıçan pankreatik adacıkları ve fare insulinoma hücre hattı (Min6) kullanıldı. Pankreatik adacıklar, Wistar türü sıçanlardan izole edildi ve enzimatik yolla parçalanarak primer hücre kültürü kuruldu. Adacık hücre kültürünün büyük çoğunluğunu beta hücreleri oluştururken, diğer kısmını alfa hücreleri, fibroblastlar ve diğer hücre tipleri oluşturmaktaydı. Kültürdeki hücrelere artan dozlarda (0, 1, 10 ng/ml) çözülebilir TRAIL (sTRAIL) uygulanmasının, hücre canlılığında azalmaya neden olmadığı gözlendi. Aksine, sTRAIL uygulaması primer pankreatik beta hücrelerinde proliferasyonu indükledi. Min6 beta hücre hattı kullanılarak yapılan sTRAIL uygulamaları yine hücrelerde proliferasyonu artırıcı etki ile sonuçlanırken, kontrol olarak kullanılan A549 akciğer kanser hücre hattında güçlü apoptotik etki gözlendi. Min6 hücrelerinde adenoviral vektörler aracılığıyla TRAIL gen aktarımı sonrasında, hücre yüzeyinde TRAIL sentezinin artışını takiben proliferasyon gözlenirken, A549 hücreleri aynı uygulama sonrasında apoptoza uğradı. Western Blot sonuçları, TRAIL'ın beta hücrelerindeki proliferasyon tetikleyici etkisini, ERK1/2, p38 ve Akt yolakları üzerinden gerçekleştirdiğini düşündürmektedir. Elde edilen bu sonuçlar, TRAIL'in, hem sıçan primer adacık hücrelerinde hem de fare pankreatik beta hücre hattında apoptoza neden olmadığını göstermekte, bunun yanında TRAIL'ın beta hücreleri üzerindeki proliferatif etkisine işaret etmektedir. Sonuç olarak bulgularımızın TRAIL molekülünün beta hücreleri üzerindeki biyolojik etkisinin anlaşılması yönünde literatüre katkı sağlayacağını, bunun yanında yapılacak ileri çalışmalarla TRAIL'ın beta hücre kaybının önlenmesi veya telafi edilmesinde kullanılabilecek bir aday molekül olabileceğini düşünüyoruz.
