Sosyal bilgiler öğretmenlerinin 5. sınıf sosyal bilgiler dersinin coğrafya içerikli ünitelerine ilişkin görüşleri (Ankara ili örneği)

Abstract

Bu çalışmanın amacı İlköğretimin II. Kademesinde 2005'te uygulanmaya başlanan Sosyal Bilgiler Programının 5. sınıf Coğrafya içerikli ünitelerine ilişkin Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin görüşlerini almak, incelemek ve analiz etmektir. Çalışmanın başlangıcında Sosyal Bilgiler Programı ve programın 5. sınıf Coğrafya içerikli ünitelerini değerlendirmeye yönelik olarak öncelikle 2005 programı incelenmiştir. Bu incelemede programın genel durumu, Coğrafya içerikli beceri, kazanım, konu, etkinlik, ölçme değerlendirme ögeleri belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma sırasında daha önceki Sosyal Bilgiler programları ve ilköğretimde Sosyal Bilgiler derslerindeki Coğrafya öğretimine yönelik yaklaşımlar incelenmiştir. Araştırmada kullanılan anket, yenilenen Sosyal Bilgiler Programının Coğrafya içeriğine yönelik olarak, eğitim-öğretim, eğitim ile program ilişkisi, bölümlerinin anlaşılırlığı, ölçme-değerlendirme, Coğrafya içerikli konulardaki değişim ve içerik, öğretim süreci ve yöntemleri, kullanılan araç-gereçler ve 2005 programının öğrenciler üzerindeki etkilerine yönelik sorulardan oluşmaktadır. Bu araştırmanın evrenini Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı Ankara İli Merkez İlçelerinde bulunan ilköğretim okullarında görev yapan Sosyal Bilgiler Öğretmenleri oluşturmuştur. Bu araştırmanın örneklemi tesadüfi atama yöntemiyle belirlenmiştir. Elde edilen veriler, SPSS 13.0 (Statistical Program for Social Sciences) istatistik programı yardımıyla frekans, yüzde, analizi kullanılarak incelenmiştir. Araştırma sonuçlarının analizine göre, programda coğrafya içerikli konulara yeterli payın ayrıldığı, coğrafya içerikli konuların kendi içinde bütünlük gösterdiği, Coğrafya kapsamlı ünitelerde içeriğin, öğrencide merak uyandırabilecek nitelikte olduğu, Programda yer alan coğrafya içerikli kazanımların aralarında tutarlı, sonrakinin oluşumuna destek dizilimine kısmen sahip olduğu ortaya çıkmıştır. 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinin Coğrafya içerikli ünitelerinden, Bölgemizi Tanıyalım ünitesinde İklim ve İnsan Faaliyetleri konusunun yeterli seviyede verildiği, Ülkemizde afetler konusunun içeriğinin öğrencilerde farkındalık oluşturmaya yeterli olduğu, Ürettiklerimiz ünitesinde yer alan İnsan ve Ekonomi konusunun öğrencilerde farkındalık oluşturduğu belirtilmiştir. 5. sınıf Sosyal Bilgiler Öğretim Programı Coğrafya içerikli konularında yaşanan öğrenim sürecinde, öğrenci merkezli eğitim ile materyal kullanımı ve kılavuz kitaptan yapılan etkinlikler dersin görselliğini arttırsa da zaman zaman geleneksel yöntemlere dönüldüğü ortaya çıkmıştır. Öğrenci kitaplarında Coğrafya kapsamlı konuların görsel olarak resim, grafik gibi unsurlarla anlatılmasının öğretimi çoğu zaman olumlu yönde etkilediği, öğretmenler tarafından yapılandırıcı eğitim-öğretim yaklaşımının Coğrafya içerikli ünitelerde ara sıra uygulanabildiği belirtilmiştir. Çalışma sonunda bulunan kritik hususlar Sosyal Bilgiler alanının çok geniş olması bunun yanında zamanın kısıtlı olması, okullarının imkânsızlıkları nedeniyle araç-gereç sıkıntısı yaşanması buna bağlı olarak uygulanamayan etkinliklerin olmasında yoğunlaşmıştır.