İbn Malik ve Nahiv ilmi açısından el-Elfiyye adlı eser

Abstract

Bu çalışma, "İbn Mâlik ve Nahiv İlmi Açısından el-Elfiyye Adlı Eseri" başlığını taşımaktadır. Endülüs'te dünyaya gelip daha sonra doğuya göç ederek ilmî faaliyetlerine burada devam eden İbn Mâlik (ö. 672/1274), başta nahiv olmak üzere sarf, kıraat, lügat ve diğer ilimlerde gerek mensûr gerekse manzûm birçok kıymetli eser kaleme almış olup ve sonraki devirlerde nahiv alanında otorite kabul edilerek bu ilmin gelişimine büyük katkılar sağlamıştır. Onun, nahiv ilmini şiirsel bir üslupla anlattığı el-Elfiyye adlı manzumesi, bu alanda kaleme alınan eserler için adeta bir dönüm noktası olarak kabul edilmiş, günümüze dek Arap dili öğretiminde temel bir eser olarak okutulmuş, öğrenciler tarafından ezberlenmiş ve ayrıca birçok bilgin tarafından eser üzerinde şerh ve hâşiye türü çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışma giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde nahiv ilminin ortaya çıkış serüveni ve İslâmi ilimlerdeki elfiyye geleneği hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde İbn Mâlik'in hayatı, ilmî kişiliği ve yazdığı eserler ele alınmış; ikinci bölümde ise el-Elfiyye'nin nahiv ilmi açısından değerinin tespiti amacıyla, eserin bölümleri, içeriği, istişhad metodu, İbn Mâlik'in konu anlatımında kullandığı üslupları ve bu alanda kendinden önceki fikirler karşısındaki tutumu konu edinilmiştir. Ayrıca eser üzerinde yapılan çalışmalara değinildikten sonra nahiv öğretimi açısından eserin değeri tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırma süresince tasnif yöntemine başvurulmasının yanı sıra, İbn Mâlik'in bu eserinin nahiv ilmine ve öğretimine katkılarını tespit bağlamında analitik yöntemin kullanılmasına da gayret edilmiştir.