Özet:
Eski Aryana, dünkü Horasan ve bugünkü Afganistan?da Türk dilleri ve Fars dilleri (Farsça, Deriçe Farsçası, Tacikçe Farsçası) bin yıllardır beraber ve kardeşçe yaşamaktadırlar. Türkçe veya Özbekçe Türkçesi dediğimizde Farsça olmadan ve Farsça dediğimizde Özbekçe Türkçesi olmadan olmaz. Hakikat ve gerçeği bilmemiz için tarihte başvurmamız gerek çünkü gerçeği inkâr edemeyiz tarih şunu göstermektedir ki bu iki dilin her biri bugünden önce 2000 bin yıldır aynı bölgelerde hayat geçirmişlerdir ve ondan öncesi araştırmacılara da meçhuldür. Ama Türkler ve Tacikler Afganistan?da bin yıllarca kardeşçe yaşayıp bir birlerinin dillerine ve kültürlerine aşinadırlar. Bu arada Afganistan?da birçok dillerin olmasından dolayı Farsça o diller arasında ortak konuşulan bir dildir. Ayrıca Timurlular zamanında ham Farsça saray dili kabul edilmiş ve konuşmak ve şiir yazmak için güzel bir dil olduğu için Şahru? Mirza ve Sultan Hüseyin Baykara tarafından saray dili olarak kabul edilmiştir ve hatta Babürler zamanına kadar devam edip Hindistan?a götürmüşler. Elbette bunu da zikretmemize fayda vardır ki Timurlular ve Babürler zamanında birçok şairlerin şiiri eserleri de Farsça yazılmıştır. Afganistan Özbekçe Türkçesi ise Afşar?lar döneminin sonunda yani bugünden 300 yıl önceden beri Afganistan?da resmi bir dil olarak kullanılmayacaktı ve tüm Afganistan'ın resmi dili olarak okullarda Farsça ve Peştu?nca kullanılmaktaydı ve bu arada yazarlar ve şairler her iki dile yani Farsça ve Özbekçe şiirler yazarlardı. 2002 den sonra Afganistan parlamentosunda Özbek dilinin resmi olmasıyla birlikte Özbekçe, birçok kitaplar ve sözlük basılıp yayınlandı ve Özbekçe Türkçesi yüksekokullarda Özbek-i Türkî bölümü adıyla bölümler açıldı. Bizim ele aldığımız tez konusu ise Farsçanın tesiri Özbekçe Türkçesi üzerindedir. Bu araştırmada ise yıllarca ortak birlikte ve ortak hayat geçiren ve bir birlerinin üzerinde konuşmada ve yazışmada sözcükler alışverişi yapılan bu dillerin, Farsçanın Özbekçe üzerinde ne kadar tesirli olduğunu ve ne kadar sözcük ve eklerin Farsçadan Özbekçeye girmesini ortaya koymaktır. Bu esasla çalışmamızın temel kaynakçası olan 2007 de yayımlanan Sayın Nurullah Altay?ın sözlüğü taranarak ve yanında Afganistan?da yazılan bazı şiiri ve hikâye kitapları vs. eserleri tarayarak ve sözcüklerle ilgili eğer örnekler geçtiyse örnekler vererek araştırmamızı ve Farsçanın tesirini ortaya çıkartmak için araştırılmıştır.
