Bazı bitki büyüme düzenleyicileri ve pestisitlerin mutajenik rekombinojenik ve promoter (kanser ilerletici) etkilerinin araştırılması

Abstract

Bu çalışmada, canlılarda doğal olarak sentezlendiği bilinen bir bitki büyüme düzenleyicisi olan IAA'nın sentetik formu ve Antalya yöresi tarımında en çok kullanılan sentetik bitki büyüme düzenleyicilerinden biri olan BNOA ile yaygın olarak kullanılan fungisitlerden Siprodinil ile Fludioksonil ve herbisitlerden Fluazifop-p-bütil ile Fenoksaprop-p-etil'in değişik konsantrasyonlarda mutajenik ve rekombinojenik etkilerinin olup olmadığı, eğer mutajenik ve/veya rekombinojenik etkinlik gösteriyorlarsa bu etkiyi doğrudan mı yoksa biyoaktivasyonla mı gösterdikleri Drosophila melanogaster kanat somatik mutasyon ve rekombinasyon testiyle, ayrıca bunların promoter (kanser ilerletici) etkilerinin olup olmadığı tripan mavisi ve MTT testleriyle HEK293 hücrelerinin yaşayabilirliği ve çoğalabilirliği esasına göre araştırılmıştır. Drosophila kanat somatik mutasyon ve rekombinasyon testi için, genomlarında çekinik flare ve çoklu kanat kılı (mwh) genlerini taşıyan üçüncü evre transheterozigot larvalar söz konusu bitki büyüme düzenleyicileri ve pestisitlerle kronik olarak beslenmiştir. Söz konusu maddelerin genotoksik etkileri, larvaların kanat imajinal disk hücrelerinde meydana gelen genetik değişimler (nokta mutasyon, parça kopması, ayrılmama, rekombinasyon) sonucu kanatlarda oluşan küçük ve büyük tek tip, ikiz, mwh ve toplam mutant klonlar şeklinde değerlendirilmiştir. Tripan mavisi ve MTT testleri için, kanserleşmenin erken evresinde bulunan HEK293 hücreleri söz konusu bitki büyüme düzenleyicileri ve pestisitlerin DMEM'li çözeltileriyle 8 günlük inkübasyona bırakılmıştır. Bu süre sonunda, tripan mavisi testinde, canlı ve ölü hücreler ışık mikroskobunda sayılarak canlı hücre yüzdeleri belirlenmiştir. MTT testinde ise, canlılık oranı, tetrazolyum boyasının canlı hücrelerdeki mitokondrial bir enzim olan süksinat dehidrogenazla verdiği tepkimeler sonucunda indirgenmesiyle oluşan formazan maddesinin spektrofotometrik olarak belirlenmesi esasına göre saptanmıştır. Çalışmanın sonucunda, uygulanan tüm konsantrasyonlarda IAA ve BNOA'nın ve metabolitlerinin D. melanogaster'de mutajenik ve rekombinojenik olmadığı ve hücre kültüründe hücre çoğalabilirliği (kanser ilerletici) üzerine etkilerinin olmadığı belirlenmiştir. Ancak hücre yaşayabilirliğiyle ilgili olarak tripan mavisi ve MTT testlerinde, IAA ve BNOA'nın uygulanan en yüksek konsantrasyonları olan 0,5 mg/ml'de (IAA için molar eşdeğeri=2,853 mM, BNOA için molar eşdeğeri=2,472 mM) hücre öldürücü etkisinin bulunduğu gözlenmiştir. Siprodinil'in, 10 mM'da kendisinin rekombinojenik, 1 mM'da ise metabolitlerinin mutajenik etki gösterdiği, uygulanan tüm konsantrasyonlarda hücre çoğalabilirliğine etki göstermediği ancak hücre yaşayabilirliği ile ilgili olarak 150 M'da hücre öldürücü etkisinin bulunduğu belirlenmiştir. Fludioksonil'in, 2 mM hariç uygulanan tüm konsantrasyonlarda hem kendisi hem de metabolitleri mutajenik ve rekombinojenik etki göstermezken, en yüksek konsantrasyonu olan 2 mM'da kendisinin rekombinojenik etki gösterdiği belirlenmiştir. Ayrıca Fludioksonil'in, hücre çoğalabilirliğine etki göstermediği ancak hücre yaşayabilirliği ile ilgili olarak 180 M'da hücre öldürücü etkisinin bulunduğu belirlenmiştir. Fluazifop-p-bütil'in, 5 mM hariç uygulanan tüm konsantrasyonlarda hem kendisi hem de metabolitleri mutajenik ve rekombinojenik etki göstermezken, en yüksek konsantrasyonu olan 5 mM'da metabolitlerinin rekombinojenik etki gösterdiği belirlenmiştir. Ayrıca Fluazifop-p-bütil'in, hücre çoğalabilirliğine etki göstermediği ancak hücre yaşayabilirliği ile ilgili olarak 653 M'da hücre öldürücü etkisinin bulunduğu belirlenmiştir. Fenoksaprop-p-etil'in, 0,05, 0,5 ve 1 mM hariç uygulanan tüm konsantrasyonlarda hem kendisi hem de metabolitleri mutajenik ve rekombinojenik etki göstermezken, metabolitlerinin 0,05 mM'da mutajenik, 0,5 ve 1 mM'da rekombinojenik etki gösterdiği belirlenmiştir. Ayrıca Fenoksaprop-p-etil'in, hücre çoğalabilirliğine etki göstermediği ancak hücre yaşayabilirliği ile ilgili olarak 180 M'da hücre öldürücü etkisinin bulunduğu belirlenmiştir.