Örgütsel öğrenme, çevre ve örgütsel performans ilişkisi : otel yöneticilerinin algılamaları üzerine bir araştırma

Abstract

Tez çalışmasının amacı, neden organizasyonlar farklı oranlarda öğrenir sorusundanhareketle örgütsel öğrenmenin algılanan çevre ve örgütsel performans ile ilişkisinisaptamaktır. Bu amaç doğrultusunda çevre, organizasyonlar bağlamında öğrenmeyi tetikleyenbir etken olarak kavramsallaştırılmaktadır. Öte yandan, örgütsel öğrenme örgütselperformansla da yakından ilişkilendirilmekte ve performansı olumlu yönde etkileyen birdeğişken olarak ele alınmaktadır.Tez çalışması kapsamında yazın taraması örgütsel öğrenme ve öğrenen organizasyonlar,organizasyonların öğrenme tarzları, örgütsel öğrenme süreci, örgütsel öğrenmeinin ölçümü,üst kademe yönetciler ve örgütsel öğrenme; çevre, çevresel boyutlar, çevresel algılamalarınölçümü, örgütsel öğrenme ve çevre ilişkisi, otel işletmelerinde örügtsel performans ölçümü veörgütsel öğrenmenin örgütsel performansa etkisi konuları üzerine odaklanmıştır. Tezin ilk ikibölümünde de bu konu başlıkları altında yazın taraması ile elde edilen anlayış ve içgörülerçevresinde açıklamalara yer verilmiştir.Bu bağlamda tez çalışması çerçevesinde 24 ayrı beş yıldızlı otelde görev yapan 106 adetüst kademe yöneticeye anket uygulanmıştır. Anket formları ile üst kademe yöneticilerinçevresel karmaşıklık ve değişim hızı açısından çevreye ilişkin algılamalarının, görevyaptıkları otel işletmesinin örgütsel öğrenme yeteneğine ilişkin algılamalarının ve örgütselperformansa ilişkin algılamalarının saptanması amaçlanmaktadır. Anket formlarından eldeedilen veriler iki ayrı bakış açısı ile analiz edilmiştir. Bu bakış açılarından ilkine göre, analizbirimi olarak yöneticilerin bireysel algılamaları alınmış ve örgütsel öğrenmenin çevre ileilişkisini irdeleyen ilk dört araştırma hipotezi ile örgütsel öğrenmenin örgütsel performans ileilişkisine dair beşinci ve son araştırma hipotezini test etmek amacı ile korelasyon analizi, ttesti, ANOVA analizi ve regresyon analizi gerçekleştirilmiştir. Yöneticilerin algılamalarınınanaliz birimi olarak alınması sonucu araştırmanın beş hipotezinin de destek gördüğüanlaşılmıştır. Daha ayrıntılı ifade etmek gerekirse, örgütsel öğrenmenin çevresel karmaşıklıkalgılaması ve çevresel değişim hızı ile ilişkili olduğu ve çevresel durum algılamasının (basitve istikrarlı, basit ama istikrarsız, karmaşık ama istikrarlı ya da karmaşık ve istikrarsız)örgütsel öğrenmeyi etkilediği görüşü destek görmüştür. Ayrıca örgütsel öğrenmenin, örgütselperformansı olumlu yönde etkileyen bir değişken olduğu görüşü de desteklenmiştir. İkincibakış açısına göre ise, analiz birimi olarak otel işletmeleri alınmış ve araştırma hipotezlerinitest etmek üzere parametrik olmayan analizlerden Mann Witney U ve Kruskal Wallisanalizleri gerçekleştirilmiştir. Bu analizler sonucu, araştırmanın çevresel karmaşıklık veörgütsel öğrenme ilişkisine dair ilk hipotezi ile örgütsel öğrenme ve örgütsel performansilişkisine dair beşinci hipotezi destek görmüştür. Buna karşın, araştırmanın çevresel değişimhızı ile örgütsel öğrenme arasında bir ilişkinin varlığına işaret eden ikinci hipotezi ile çevreseldurumun örgütsel öğrenmeyi etkilediğini ileri süren üçüncü ve dördüncü hipotezleri destekgörmemektedir.Araştırma bulguları ışığında tez çalışmasının yazına, çevrenin örgütsel öğrenmeyitetikleyici bir değişken olarak ele alınabileceğini göstermesi, örgütsel öğrenmenin de örgütselperformansı olumlu yönde etkileyen bir değişken olarak düşünülmesi gerektiğini işaret etmesive otel işletmeleri bağlamında finansal ve finansal olmayan göstergeler itibarıyla dengeli birperformans ölçümü yapılabileceğine vurgu yapması anlamında değerli katkılar yaptığı ilerisürülebilmektedir. Ayrıca, tez çalışması çerçevesinde yürütülen araştırma ile yazına çevreselalgılamaları, örgütsel öğrenmeyi ve örgütsel performansı ölçmek üzere geçerliliği vegüvenilirliği kanıtlanmış üç ölçek de sunulmaktadır. Bu ve benzeri ölçeklerin kullanılması ilefarklı endüstrilerde de örgütsel öğrenme, çevre ve örgütsel performans ilişkisini inleyecek çoksayıda görgül çalışmaya ihtiyaç olduğu anlaşılmaktadır. Bununla birlikte, özellikle örgütselöğrenme kavramının otel işletmeciliği bağlamında otel işletmelerinin özellikleri ve her şeydahil uygulaması gibi farklı değişkenlerle de ilişkilendirilerek araştırılması gerekmektedir.