Hastane işletmelerinin yönetimi açısından çağdaş maliyetleme yöntemlerinden faaliyet tabanlı maliyetleme ve kalite maliyetlemenin değerlendirilmesi : Bir uygulama

Abstract

Sağlık sektöründe yaşanan teknolojideki gelişmeler ve rekabetteki artış, sağlık hizmetiveren kurumları hizmet çeşitliliğini arttırmak, hizmetin kalitesini arttırmak ve çağı yakalayanbir sağlık hizmeti vermek konusunda sürekli çaba göstermek durumunda bırakmıştır. Buçabalar karşılığı büyük ölçüde kaynak sorunu ve kaynakların etkin kullanımı kaygıları ortayaçıkmıştır. Bunun yanısıra sağlık sektöründe son dönemlerde ortaya çıkan hastanın tatminineodaklanan, sadece günümüzdeki değil gelecekteki hasta ve toplum ihtiyaçlarını tanımlayarakbu bilgilerin ışığında hedeflerini belirleyen bir yönetim anlayışı benimseme zorunluğudoğmuştur. Bu da maliyet muhasebesi uygulamalarına yansımış, daha doğru maliyettahminleri, kalite iyileştirerek maliyetleri düşürebilme gibi bilgiler ön plana çıkmıştır. Sağlıksektörünün kaynak tüketimi en çok olan kurumlarından biri olan hastane işletmelerinde,değişen sağlık sektöründeki gelişmeleri, maliyet yapısında endirekt maliyetlerin ve genelüretim giderlerin paylarının artmasından kaynaklanan değişimleri göz önündebulundurabilecek, kaynak kullanımlarını en doğru bir biçimde yansıtabilecek bir maliyetmuhasebesi bilgi sisteminden ve doğru bir maliyetleme yönteminden yararlanılmasıgerekmektedir.Bütün bu gelişmeler doğrultusunda tez çalışmasının amacı, çağdaş maliyetlemeyöntemleri olan faaliyet tabanı maliyetleme ve kalite maliyetlemenin gelişimlerinindeğerlendirilmesi ve hastanelerde faaliyet tabanlı maliyet yöntemi ve kalite maliyetyönteminin uygulanmasına yönelik bir uygulama önerisi sunulması olarak belirlenmiştir. Tezçalışmasının uygulama bölümünün gerçekleştirileceği Akdeniz Üniversitesi Tıp FakültesiAraştırma ve Uygulama Hastanesi, 630 yatak kapasiteli ve çok farklı alanlarda hizmet verenbir hastane olduğundan, Hastane Yönetimiyle alınan ortak karar doğrultusunda, çalışma hemameliyat hem de poliklinik faaliyetlerin gerçekleştiği Üroloji Anabilim Dalı'ndagerçekleştirilmiştir. Yapılan gözlemler, kayıt taramalar, zaman ve hareket etütleri,görüşmeler, hastanenin Kalite, Araştıma, Planlama ve Koordinasyon, Bilgi İşlem, TeknikServis, Halkla İlişkiler ve Hasta İletişim gibi birimlerinden alınan veriler yardımıyla ürolojianabilim dalında en sık yapılan işlemlerin yer aldığı bir faaliyet tabanlı maliyet yöntemiuygulanmıştır. Bu aşamada faaliyet analizi gerçekleştirilmiş, faaliyetleri gerçekleştirenlertarafından faaliyet tanımları yapılmıştır.xxiFaaliyet tabanlı maliyetlemeden elde edilen sonuçlar incelendiğinde kaynak tüketimiyoğun olan çoğu ameliyatın fiyatlarının satış fiyatlarından düşük olduğu, hasta yatış ve bakımaçısından incelendiğinde ise oda fiyatlarının hastanenin endirekt maliyetlerini karşılamadığıgörülmüştür.Ayrıca faaliyet analizi yapılırken Üroloji bölümünde kalite maliyetlerine yol açanfaaliyetlerin maliyetleri de ayrı bir rapor halinde sunulmuştur. Kalite maliyet kategorilerininbirbiriyle olan ilişkileri incelendiğinde ise, önleme ve değerleme maliyetlerinin başarısızlıkmaliyetlerine göre düşük olduğu, bu sonucun da serviste yatan hastaların memnuniyet oranınıyansıttığı gözlenmiştir.Gerçekleştirilen faaliyet tabanlı maliyet yöntemi uygulaması, hastanenin tümbirimlerinde verilecek kısa süreli bir eğitimle tüm bölümlerde uygulanabilecek pratik birmodeldir. Kalite maliyet yöntemi ise hastanenin tümüne yönelik olarak uygulanaraksonuçlarının kalite güvence sistemine eklenmesi ve her yıl karşılaştırma yapılarakraporlanması gereken bir maliyetleme yöntemidir