Primer hiperkolesterolemisi olan hastalarda atorvastatin tedavisinin periferik insilün sensitivitesi üzerine etkisi

Abstract

HMG CoA redüktaz inhibitörleri asetatdan kolesterol oluşumunda hız kısıtlayıcı rol oynayan 3-hidroksi 3-metil glutaril koenzim A redüktaz enzimini inhibe ederek kolesterol seviyesini etkili bir şekilde düşürmekte ve primer hiperkolesterolemi tedavisinde yaygın olarak kullanımaktadır. Bu ilaçların nonlipid mekanizmalarla aterom plağı oluşumunu ve progresyonunu önlediği de iddia edilmektedir. Bunlardan biri de insülin direncinde azalmaya yol açabileceği görüşüdür. Tip 2 diabetes mellituslu hastalarda yapılan çalışmalarda genellikle glisemik kontrol ve insülin sensitivitesi üzerine etkisiz olduğu görülmüşse de aksi yönde sanuçlar vardır. Fibroblast kültürlerinde statinlerin insülin reseptöründeki  subunitin tirozin fosforilasyonunu azalttığı gösterilmiştir. In vitro vasküler düz kas hücrelerinde yapılan bazı çalışmalarda da bu ilaçların insülin sinyal iletimini bozduğu, bunun mevalonat azalması ile ilgili olduğu ve ortama mevalonat ilavesi ile insülin sinyal iletiminin normale geldiği görülmüştür. Bu noktadan hareketle, statinlerin insülin aracılı glukoz uptake'ini etkileyip etkilemediklerini değerlendirmek amacıyla, kısa süreli atorvastatin tedavisinin insülin direnci üzerine etkisini araştırdık. Bu amaçla primer hiperkolesterolemisi olan, 3 aylık diyete rağmen kolesterol seviyeleri düşmeyen, diabeti olmayan, insülin rezistansını etkileyebilecek ilaç kullanmayan 24 hasta (18 kadın, 6 erkek; 559 yıl; BMI 27.32.2 kg/m2; total kolesterol 27821 mg/dl) çalışmaya alındı. Hastalardan başlangıçta ve tedavi sonunda total, HDL kolesterol ve trigliserid ölçümleri yapıldı. LDL kolesterol Friedwald formülü, VLDL kolesterol trigliserid/5 formülü ile hesaplandı. İnsülin rezistansı DeFronzo'nun OGTT formülü ile 75 g. glukoz ile oral glukoz tolerans testi yapılaraktan hesaplandı. 1,5 aylık tedavi sonrasında plazma total, LDL, VLDL kolesterol ve trigliserid seviyeleri anlamlı olarak 13 düştü (p= 0.000). Açlık plazma insülin seviyeleri arttı (p= 0.049), İnsülin rezistansı değişmedi. Bu sonuç atorvastatin tedavisinin plazma kolesterolünü etkili bir şekilde düşürdüğü ancak insülün rezistansını anlamlı olarak değiştirmediğini göstermektedir. Bununla beraber bu çalışma kısa süreli ve düşük doz atorvastatin ile yapılmıştır, bu nedenle daha yüksek doz ve uzun dönem atorvastatin kullanarak başka çalışmalar yapılması gerekmektedir.