II. Abdülhamid devrinde Sancak Gazetesi örneğinde yurtdışında muhalif Osmanlı basını (1899-1909)

Abstract

II. Abdülhamid dönemi Osmanlı ve Türk basın tarihi açısından önemli bir kırılma noktasıdır. Bu dönemde yurtiçi basını padişahın kontrolü altında yayın faaliyetlerini sürdürürken, yurtdışında ise İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin basın faaliyetleriyle uğraştığı görülmektedir. Cenevre, Paris, Londra ve Mısır başta olmak üzere, çeşitli ülkelerde ve şehirlerde İttihat ve Terakki Cemiyeti tarafından kurulan matbuat genellikle, padişaha ve hükümete muhalefet etmek amacı taşımaktadır. Çalışmada ele alınan Sancak gazetesi, 1899-1909 yılları arasında Ahmed Saib tarafından Mısır'da çıkarılmıştır. Bu gazetede başta siyasi konular olmak üzere, birçok konuda padişaha ve vükelaya karşı sert eleştirilerde bulunulmuştur. Gazetede yapılan eleştirilerin esas amacı ise meşrutiyet idaresinin teşkil edilmesini sağlamaktır. Bunun için de kamuoyunun desteğini almaya çalışmıştır. Çalışmanın ilk bölümünde, Sultan II. Abdülhamid döneminde muhalif basının ve genel basının özellikleri incelenmiştir. Ardından, aynı dönemde yurtdışında faaliyet gösteren muhalif gazeteler hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde Ahmed Saib'in hayatı, eserleri, Türk tarihçiliği ile ilgili görüşlerinin yanı sıra Sancak gazetesinin içeriği, teknik özellikleri, basım süreci ve kapanışı gibi hususlara dair bilgilendirme yapılmıştır. Üçüncü bölümde ise Sancak'ta yer alan yazılar ve haberler kategorize edilerek, bunlar hakkında değerlendirme yapılmıştır.