Üniversite öğrencilerinde bilişsel davranışçı yaklaşım temelli çevrimiçi akademik motivasyon psikoeğitim programının akademik motivasyon ve akademik erteleme üzerindeki etkisi

Abstract

Bu araştırmada, bilişsel davranışçı yaklaşım temelli geliştirilen çevrimiçi akademik motivasyon psikoeğitim programının üniversite öğrencilerinin akademik motivasyon ve akademik erteleme değişkenleri üzerindeki etkisi incelenmiştir. Araştırma deney ve kontrol gruplu ön test, son test ve izleme testi ölçümlü 2x3'lük desen türünde olan deneysel bir çalışmadır. Çalışma; programa katılım için başvuruda bulunan 230 birey arasından seçilen, 2020-2021 eğitim öğretim yılında Akdeniz Üniversitesi'nin çeşitli fakülte ve bölümlerinde öğrenimine devam eden, farklı sınıf düzeylerinde olan ve araştırmaya gönüllü olarak katılmayı kabul eden öğrencilerle gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubunu seçkisiz yolla atanan, deney grubunda 10 ve kontrol grubunda 10 olmak üzere toplam 20 üniversite öğrencisi oluşturmaktadır. Çalışmaya yardımcı olması amacıyla 5 kişilik pilot grup oluşturulmuştur ancak öğrencilerin ölçek sonuçları çalışmaya dahil edilmemiştir. Deney grubuna araştırmacı tarafından geliştirilen 5 oturumluk psikoeğitim programı uygulanırken kontrol grubuna herhangi bir program uygulanmamıştır. Grup oturumları haftada bir gün uygulanmış ve her bir oturum ortalama 90 dakika sürmüştür. Veri toplama araçları olarak Katılımcı Bilgi Formu, Akademik Motivasyon Ölçeği, Akademik Erteleme Ölçeği, Bilgilendirilmiş Onam Formu ve Süreç Değerlendirme Formu çevrimiçi bir şekilde kullanılmıştır. Araştırmanın verileri nicel ve nitel yöntemler kullanılarak elde edilmiştir. Nicel veriler, deney ve kontrol grubunda yer alan öğrencilere Akademik Motivasyon ve Akademik Erteleme Ölçekleri ön-test, son-test ve programın bitiminden bir ay sonra izleme testi uygulanarak elde edilmiştir. Nicel verilerin analizinde Mann-Whitney U Testi, Friedman Testi ve Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi kullanılmış ve değişkenler için etki büyüklüğü değerleri hesaplanmıştır. Nitel veriler ise son oturumdan bir hafta sonra öğrencilerden Süreç Değerlendirme Formu ile elde edilmiştir. Nitel veriler, içerik analizi ile analiz edilmiştir. Araştırmada elde edilen bulgular incelendiğinde çevrimiçi akademik motivasyon psikoeğitim programı sonrasında üniversite öğrencilerinin akademik motivasyonlarının arttığı, akademik erteleme davranışlarının ise azaldığı gözlenmiş ve bu değişimlerin izleme ölçümüyle de devam ettiği belirlenmiştir. Hem nicel hem de nitel bulgular göz önünde bulundurulduğunda programın etkili çıktığı söylenebilmektedir. Sonuçlar, kuramsal bilgiler ve yapılan araştırmalar bağlamında değerlendirilip tartışılmış, daha sonra yapılacak çalışmalar için önerilerde bulunulmuştur.