360 derece video görüntülemeyle film yapımı: yerleşik sinema kavramlaştırması açısından çıkarımlar

Abstract

Teknolojik aygıtların gelişimine bağlı olarak ortaya çıkan video formları, mevcut film yapımının karakteristik özelliklerini değiştirebilecek potansiyele sahiptir. Bu sebeple 360 derece video ile film yapımının nasıl olacağını tespit etmek çok önemlidir. 360 derece video, seyircinin görüntünün kadrajını fare yardımıyla hareket ettirebildiği ya da VR gözlüklerle izleyebildiği yeni bir video formudur. Bu tür bir deneyim özellikle genç kuşakların bilgisayar oyunları aracılığıyla aşina olup eğilim gösterdikleri aktif izleyici/kullanıcı odaklı iletişim süreçlerini tamamlamakta, günümüzde özellikle video paylaşım siteleri aracılığıyla izleyici/kullanıcı kitleye sunulmaktadır. Kuşkusuz 360 videonun tek yeniliği iki boyutlu bir yansının pasif/ekrana odaklanmış bir izleyici kitlesinin niteliksel değişimi açısından olmayacaktır. Öne çıkan birçok 360 derece filmden de görüldüğü gibi 360 filmlerin senaryo yazımı ve çekimi, post-prodüksiyon süreçleri normal film yapımı pratiğinden farklıdır. Sözgelimi, 360 derece video teknolojilerin film yapımı açısından ne gibi etkilerinin olacağı sorusu konuya ilişkin sanatsal ve endüstriyel gelişmelerin çok yoğun olduğu günümüzde büyük bir ivedilik kazanmıştır. Özetle bu çalışmada kavramsal analiz yönteminden faydalanarak 360 sinemanın ayırt edici yönleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu yapılırken araştırma aşamalara ayrılır: ilk aşamada sinemanın klasik anlamda tanımlayıcı unsurları tespit edilmeye çalışılmıştır. Yani senaryo, çekim teknikleri ve mizansen, yönetmenlik, oyunculuk, izleyici konumu ve pratikleri, montaj vb. kategoriler üzerinden yerleşik sinema tanımlanmaya çalışılmıştır. İkinci aşamada 360 derece videonun ne olduğu ve tarihsel olarak ortaya çıkışı anlatılmıştır. Üçüncü aşamada ise araştırmacı uygulanabilir 360 derece film yapımına dair bulgulara ulaşmak için birçok uygulama çekimi gerçekleştirerek 360 derece film yapımının nasıl olacağını tespit etmeye çalışmıştır. Araştırmacı bu süreçte karşılaştığı durumları otoetnografi yöntemiyle araştırma verilerine dönüştürmüş ve kavramsal analiz yöntemiyle de 360 derece film kavramlaştırılması yapmıştır. Ayrıca bu bölümde 360 derece filmin ne olduğu ve 360 derece filmin ve 360 derece film yapımının yerleşik filme ve film yapımına göre değişkenleri tespit edilmiştir.