1950 sonrası kent olgusu ve mimari yapılaşmanın çağdaş türk resim sanatına yansımaları

Abstract

Türkiye Cumhuriyeti'nin kent yaşamında meydana gelen göç, ekonomi, teknolojinin gelişmesi, yasalar ve benzeri olayların kentlerdeki mimari yapıya ve çağdaş Türk resim sanatında üretilmiş olan sanat eserlerine etki etmiş olduğu görülmektedir. 1950 sonrası kırsal kesimden kentlere doğru gerçekleşen göç olaylarının kısa zaman içerisinde olgu halini almış olduğu, devam eden süreçte kentlerde baraka ve gecekonduların oluştuğu görülmektedir. Sanayinin gelişmesiyle kentlerde yaşayan insan sayısının her geçen gün daha da arttığı hissedilmektedir. Kentlerdeki konut ihtiyacının da yaşanan olaylara paralel olarak arttığı görülmektedir. Böylece kentlerde konut ve diğer mimari yapıların sayısının artmış olmasıyla konunun çağdaş Türk resim sanatında kent teması bağlamında yer edinmiş olduğu görülmektedir. Kentlerin büyümesiyle yerleşim alanlarındaki mimari yapıların önce apartmanlara daha sonra gökdelenlere dönüşmüş olduğu bilinmektedir. Büyüme, kentlerde yaşayan insan sayısının artmasına sebep olmuş, böylece kentler metropollere dönüşmüştür. Bu araştırmada, tarihsel süreç içerisinde kent olgusu ve mimari yapılardaki gelişme ve değişmenin günümüz Türk resim sanatında ne şekilde ele alınarak eserlere yansıtıldığının gösterilmesi amaçlanmıştır. Sonuç olarak elde edilen bulgularla devletin, planlı ve düzenli bir kent oluşturma çabası içinde olduğunu, diğer yandan gelişen ve sürekli olarak devam eden gecekondulaşma sorununu çözme çabası içine girildiği görülmektedir. Bu sürece ortak olan kentsel toprakların mali değerinin artışı kent planının değişmesine sebep olduğu dolayısıyla erken dönemde yüksek katlı binaların oluştuğu ifade edilmektedir. Sanatçıların eserlerinde ele aldıkları göç, gecekondu, inşaat, meslekler, metropol gibi konularla üretmiş oldukları eserler, insanla var olan kentin yine insanla değişim göstermiş olduğunu göstermektedir. Bu bağlamda incelendiğinde sanat eserlerinde apartman imgesi ve metropollerin yer almasının kaçınılmaz olduğu görülmektedir. Bu araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılarak, literatür taraması kapsamında kavramsal çerçeve oluşturulmuş, 1950'den günümüze kent olgusu ve mimari yapılaşma alanındaki gelişmeleri yansıtan eserler incelenmiştir. Birçok sanatçının eserlerinde bu yansımalar görülmektedir ancak bazı sanatçıların eserlerinde daha belirgin olarak ön plana çıkmaktadır, bu açıdan Nuri İyem, Cihat Burak, Nedim Günsür, Fethi Arda ve Setenay Alpsoy'un resimlerine daha yakından bakılarak eser analizleri yapılmıştır.