Soğuk savaş sonrası büyük güçlerin Ukrayna ve Gürcistan'daki güç mücadelesinin karşılaştırmalı analizi

Abstract

Jeopolitik açıdan öneme sahip olan Ukrayna ve Gürcistan, tarih boyunca büyük güçler arasında birçok çatışmaya sahne olmuştur. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB)'nin dağılması ve Soğuk Savaş'ın bitişi ile bağımsızlığını ilan eden Ukrayna ve Gürcistan bir kez daha büyük güçlerin mücadele sahası haline gelmiştir. Her ne kadar petrol ve doğal gaz gibi kaynaklara sahip olmasa da Ukrayna ve Gürcistan, Hazar ve Orta Asya'daki enerji kaynaklarının Avrupa'ya taşınmasında kilit öneme sahip ülkelerdir. Avrupa Birliği (AB)'nin ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD)'nin bu iki ülkeye yönelik politikaları büyük benzerlik taşımaktadır. ABD ve AB, Hazar ve Orta Asya'daki enerji kaynaklarının Batı'ya güvenli bir şekilde ulaştırılabilmesi için Ukrayna ve Gürcistan'a önem vermektedir. Bu nedenle gerek ABD gerekse AB bu ülkelerde etkin bir konuma gelebilmek amacıyla 90'lı yılların ikinci yarısından itibaren Ukrayna ve Gürcistan'da anlaşabileceği kadroları iktidara taşımayı hedeflemiştir ve bu doğrultuda her iki ülkeye de ciddi ekonomik yardımlar yapılmıştır. Diğer taraftan bir diğer büyük güç olan SSCB'nin varisi RF Federasyonu (RF) ise bu iki ülkedeki etkinliğini kaybetmemek amacıyla kendi ilan etmiş olduğu "Yakın Çevre Doktrini" çerçevesinde gücünü korumayı amaçlamıştır. RF'nin müttefiki olan Çin ise Ukrayna ve Gürcistan üzerinde doğrudan bir etkinlik kurmaktan ziyade ekonomik ilişkileri geliştirmeyi amaçlamıştır. Büyük güçlerin Gürcistan ve Ukrayna üzerinde gerçekleştirmek istedikleri amaçlar farklı olduğundan bu iki ülke daima siyasi ve ekonomik krizlere maruz kalmıştır. Gerek ABD ve AB gerekse RF, Ukrayna ve Gürcistan'da kendi kadrolarını iktidara getirmek amacıyla şiddetli bir mücadele içine girmişlerdir. Büyük güçler arasındaki iktidar mücadelesi Gürcistan ve Ukrayna'da renkli devrimlerin meydana gelmesine neden olmuştur. Gürcistan'da 2003 yılında "Gül Devrimi", Ukrayna'da ise 2004 yılında "Turuncu Devrim" meydana gelmiştir. Fakat büyük güçlerin bu iki ülke üzerindeki mücadelelerinin doruk noktasını bu renkli devrimler teşkil etmemiştir. 2008 yılında RF ile Gürcistan arasında yaşanan savaş, yine RF'nin 2014 yılında Ukrayna'ya bağlı Kırım'ı işgal edip daha sonrasında ilhak etmesi, RF'nin bu iki ülke üzerindeki hâkimiyetini kaybetmemek amacıyla başvurabileceği yöntemleri gözler önüne sermiştir. Yaşanan renkli devrimler ve çatışmalar Gürcistan ve Ukrayna üzerindeki büyük güçlerin mücadelesinin devam edeceğinin bir göstergesi olmuştur.