Türkiye'den kaçırılan kültürel miras varlıkları

Abstract

Kültür ve toplum birbirinden ayrılamaz bir bütün olmakla birlikte; kültürün devamlılığı ve gelecek nesillere aktarılması ancak kültürel mirasın korunmasıyla mümkün olabilmektedir. Kültürel miras ögeleri maruz kaldıkları tahribatın dışında, yer değiştirmeye zorlanmakta ve ticari kaygılarla kaçaklığa konu olmaktadır. Kültürel miras açısından oldukça zengin bir coğrafya olan Anadolu, yağma, kaçak kazılar, hırsızlıklar ve şahsi mülkiyet değişikliğiyle kültürel miras açısından sömürülmektedir. Çalışmada Türkiye'den yurt dışına kaçırılan ve T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından iade alınmış kültürel miras ve henüz iade alınmasa dahi iade süreci başlatılmış kültürel mirasın mevcut durum tespitinin yapılması amaçlanmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi deseni kullanılarak gerçekleştirilen bu araştırma TBMM 555 sayılı 2018 tarihli meclis raporu ve T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı ikincil verileri esas alınarak yapılmıştır. 1980 ve 2021 yılları arasında 18357 adet kültürel miras ögesinin Türkiye' ye iade edildiği tespit edilmiştir. Türkiye'ye iade süreci devam eden kültürel miras ögelerin erişim sağlanabilenleri incelenmiştir. Çalışma sonucunda kültürel miras kaçakçılığının önlenmesine yönelik öneriler ve kültürel miras kavramı hakkında üretilen evrensellik metaforu ile ilgili tespitlerde bulunulmuştur.