Yaş meyve ve sebze ihracatı tedarik zincirinde üretici-ihracatçı ilişkilerinin incelenmesi: Antalya ili örneği

Abstract

Çalışmanın amacı, Antalya ili yaş meyve ve sebze ihracatı tedarik zincirinde üretici-ihracatçı ilişkilerinin incelenmesidir. Bu amaçla, Antalya ilinden ihracatı gerçekleştirilen yaş meyve ve sebze sektörünü temsil edecek ihracatta değer ve miktar olarak en önemli 3 ürün ( domates, biber, portakal ) çalışma kapsamına alınmıştır. Çalışmanın ana materyalini Antalya ili Merkez, Serik, Finike ve Kumluca ilçelerinde yaş meyve ve sebze ihracatı yapan firmalar, firmalara ürün temininde rol alan aktörler ve üreticiler ile yapılan görüşmelerden elde edilen birincil veriler oluşturmuştur. Araştırmada kullanılan veriler 2017 yılı Kasım ve 2018 yılı Mart aylarında temin edilmiştir. Yapılan görüşmeler sonucunda elde edilen veriler, nitel veri analizi yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Nitel veri analizinde Pajek paket programı kullanılmıştır. Araştırma kapsamında tedarik zinciri yönetimindeki saptanan mevcut sorunların çözümüne ve sistemin daha iyi çalışmasına yönelik belirlenen temel hedef; yaş meyve ve sebze ihracatının gerçekleştirildiği tedarik zinciri yönetiminde üretici - ihracatçı arasındaki ilişkilerin karşılıklı olarak değerlendirilmesi ve aktif olarak işleyebilecek tedarik zincirinin ağ analizi yöntemi ile modellenmesidir. Bu kapsamda araştırmada 30 ihracatçı firma, 23 komisyoncu, 2 tüccar ve 52 üretici ile görüşülmüştür. Görüşmeler nitel veri analizi yöntemlerinden durum çalışmalarına göre gerçekleştirilmiştir. Görüşmelerden elde edilen veriler ağ analizi ile analiz edilerek tedarik zinciri modeli geliştirilmiştir. Antalya ili Serik, Finike ve Kumluca ilçelerinde ihracat yapan firmaları ile ve diğer aktörler ile yapılan görüşmeler sonucunda; bu bölgede yer alan domates ve biber ihracat tedarik zincirinin üreticiden, komisyoncuya, komisyoncudan, ihracatçıya; üretici ve ihracatçı firma olan firmanın kendi üretimini ve diğer komisyonculardan temin ettiği ürünleri ihraç etmesi ile ve doğrudan üreticiden ihracatçıya ürün gönderilmesi şeklinde gerçekleştirildiği belirlenmiştir.