Toprak altı damla sulama sisteminde farklı lateral derinliklerinin sorgum bitkisinin gelişmesi ile biyoetanol verimine etkilerinin belirlenmesi ve HYDRUS/2D modeliyle toprak profillerindeki nem dağılımının simülasyonu

Abstract

Bu çalışmada, toprak altı damla sulama yönteminde farklı lateral derinlikleri ve sulama suyu düzeylerinin sorgum bitkisinin verim ve bitki gelişim parametrelerine olan etkilerinin değerlendirilmesini ve HYDRUS/2D modeli yardımı ile en uygun lateral derinliğinin ve sulama suyu miktarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma 2020-2021 yılları arasında Antalya bölgesinde tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre üç yinelemeli olarak yürütülmüştür. Deneme konuları olarak, yığışımlı kıyas bitki su tüketimi 25±5 mm'ye ulaştığında, söz konusu miktarın %100'ünün, % 66'sının ve %33'ünün sulama suyu olarak uygulandığı üç farklı sulama suyu düzeyi (sırasıyla S100, S66, S33) ve laterallerin 25 cm ve 50 cm olmak üzere iki farklı derinliğe yerleştirildiği (sırasıyla D25 ve D50) lateral derinliği kombinasyonları kullanılmıştır. Her iki yetiştirme mevsiminde de lateral derinliğinin, lateral derinliği ve sulama seviyesinin interaksiyonunun biyoetanol verim değerlerini etkilemediği belirlenmiştir. Buna karşın, farklı sulama seviyelerinin ortalama biyoetanol verim değerleri arasında istatistiksel olarak farklılık (p<0.01) belirlenmiştir. Uygulanan sulama seviyesi azaldıkça biyoetanol veriminin azaldığı sonucuna ulaşılmıştır. Her iki yetiştirme mevsiminin sonunda en yüksek biyoetanol verimi S100 konusunda belirlenirken, ikinci yetiştirme döneminde S66 ve S100 konuları arasında farklılık saptanmamıştır. Genel olarak her iki yetiştirme mevsiminde lateral derinliğinin, lateral derinliği ve sulama suyu seviyesinin interaksiyonunun sorgum bitkisinin gelişim parametrelerini etkilemediği belirlense de 50 cm lateral derinliğinde bitki gelişim parametrelerinin daha iyi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu çalışmada HYDRUS/2D programı kullanarak tahmin edilen ve ölçülen toprak su içeriği için belirlenen R2 değerleri, 0.49-0.92, RMSE değerleri 16.76-70.50 mm ve MAE değerleri 16.18-66.36 mm arasında değişmiştir. Elde edilen sonuçlar HYDRUS/2D programının toprak su içeriğini tahmin etmek için başarılı bir model olduğunu göstermiştir. Hazırlanan senaryolarda en uygun ıslatma deseni ve dönem boyunca simüle edilen toprak su içeriği değişimi 40 cm lateral derinliğinde S66 konusundan, aynı hat üzerinde iki farklı lateral derinliği (25 ve 50 cm) kullanılarak oluşturulan konfigürasyonlarda aynı derinliklerde, sulama suyu miktarının eşit bölüştürülerek uygulandığı S100 konusundan elde edilmiştir.