Yerleşimin devam ettiği arkeolojik alanlardaki verilerin koruma ve sergilenmesinde mekansal tasarım kriterlerinin irdelenmesi: Antalya Kaleiçi örneği

Abstract

Arkeolojik buluntular, geçmiş uygarlıkların yaşam biçimleri, ekonomik ve sosyokültürel özellikleri hakkında bilgiler veren birer belge niteliğindedir ve geçmiş ile günümüz arasındaki bağı güçlendiren gelecek nesiller için mutlaka korumamız gereken kültür varlıklarıdır. Arkeolojik belirli yasalar kapsamında alınmış koruma kararları ile geleceğe taşınması bu kültürel varlıklar için önemli bir gerekliliktir. Arkeolojik değer taşıyan buluntular, taşınabilir olduklarında müzelerde hem sergilenip hem de koruma altına alınmaktadır. Ancak her buluntu (özellikle mimari olanlar) taşınabilir durumda olmamaktadır. Bu durumda arkeolojik mirasın in-situ olarak korunma zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. Tarihsel süreci boyunca farklı uygarlıklara ev sahipliği yapmış aynı coğrafi bölgede üst üste inşa edilmiş bazı kentlerde yer altında ve yer üstünde birçok kültür varlığı bulunmaktadır. Bu tür kent merkezlerinde bulunan yer üstündeki kalıntılar modern yaşam ile bütünleşmektedirler. Ancak yer altındaki kültür varlıkları ise gün ışığına çıkmayı beklemektedirler. Kentsel ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı'nda yer alan Antalya Kaleiçi, geleneksel kent dokusunun ve arkeolojik mirasın bir arada bulunduğu bu tür yerleşim yerlerinden biridir. Çok katmanlı bir kent olan Kaleiçi'nde günümüze ulaşmış sur duvarları ve burçlar yer almaktadır. Ayrıca kontrollü yapılaşma sırasında arkeolojik buluntular da ortaya çıkmaktadır. Bu alanlarda toprak altında bulunması olası arkeolojik değerlerin gün yüzüne çıkması ve korunması amaçlanmaktadır. Üzerinde yapılaşmaya izin verilen arkeolojik buluntular hem kültür varlığına ulaşılması hem de alanın anlam kazanması açısından önemlidir. Kentlerde yapılaşma sırasında açığa çıkartılan arkeolojik mimari kalıntıların bir üst örtü sistemiyle ya da bir mekan içerisine alınarak korunması gerekmektedir. Bu çalışmada, arkeolojik buluntuların ve sur duvarlarının mekanı şekillendirmesindeki etkileri incelenmiştir. Bu amaçla, Antalya Kaleiçi'nde toplam on dört adet arkeolojik buluntu ve sur duvarları ile ilişkili yapı seçilerek tespit çalışmaları yapılmış ve mekan analizleri gerçekleştirilmiştir. Çalışma, arkeolojik mekan tanımı ve kapsamı, arkeolojik buluntuların ve sur duvarlarının arkeolojik mekanlara dönüşümünde tasarım sürecine teorik ve pratik yönlerden önemli katkılar sağlayacaktır.