Bazı neonikotinoid insektisitlerin farklı oranlarda piperonyl butoxide ile kombinasyonlarının Antalya ilindeki ev sinekleri (Musca domestica L.) üzerindeki toksik etkisinin araştırılması

Abstract

Ev sineği (Musca domestica L.), farklı ekolojik koşullara uyum sağlayabilen sinantropik bir organizmadır. Bu canlı tıp ve veterinerlik alanlarında bazı sorunlara neden olmaktadır. Bu böcek birçok hastalık patojeninin vektörüdür ve hayvanlarda strese neden olarak süt ve et veriminin düşmesine neden olmaktadır. Ev sineği kontrolünde neonikotinoid insektisitler, hedef organizma üzerinde hızlı ve yüksek toksik etkiye sahip oldukları için sıklıkla tercih edilmektedirler. Son yıllarda neonikotinoid insektisitlere karşı gelişen direnç ve bunların hedef dışı organizmalar üzerindeki toksik etkileri dünyanın birçok bölgesinde araştırılmaktadır. İnsektisit sinerjistleri, insektisitlerin uygulama oranlarını azaltmak ve etkinliklerini arttırmak için kullanılmaktadır. Genel olarak sinerjistik ajanlar, böceklerin detoksifikasyon sürecinden sorumlu enzim metabolizmasını inhibe ederek aktivitelerini göstermektedirler. Bu tezin amacı, Antalya ilinden toplanan Alanya, Döşemealtı, Kemer, Kepez, Kumluca, Manavgat ve Serik ilçelerin toplanan ev sinekleri üzerinde sinerjistik ajan piperonyl butoxide (PBO) (1:0, 1:0,25, 1:0,5 and 1:1; neonicotinoid: PBO) kombinasyonları ile dört neonikotinoid (thiamethoxam, imidacloprid, acetamiprid ve dinotefuran) insektisitin toksik etkilerini belirlemektir. Ev sinekleri, atrap ile hayvan çiftliklerinden toplanmıştır. Bu böcekler, 20x20x20 cm'lik gözenekli kafeslerde laboratuvara getirilerek kültüre alınmıştır. Neonikotinoid ve PBO kombinasyonlarının biyolojik etkinliği, M. domestica'nın F3 kuşakları kullanılarak cam yüzey üzerinde gerçekleştirilmiştir. Test grupları, neonikotinoid ve PBO kombinasyonları ile bir saat boyunca işlem görmüş ve düşüş (KD) oranlarını belirlemek için beş dakikalık aralıklarla gözlemlenmiştir. Böcekler, bir saat maruz kaldıktan sonra insektisit içermeyen kavanozlara aktarılmıştır. Yüzde ölüm değerleri yirmi dört saat sonra kaydedilmiştir. Knock Down Süreleri (KDT) Probit Analizi kullanılarak belirlenmiştir. Yüzde KDT ve ölüm değerleri SPSS istatistik programında analiz edilmiştir. Tüm testler 24±2 °C sıcaklık, %60±5 nem ve 12 saat aydınlık ve 12 saat karanlık fotoperiyot koşullarında gerçekleştirilmiştir. Sonuçlara göre, PBO tüm suşlarda neonikotinoid insektisitlerin toksik etkilerini arttırmıştır. Testlerde PBO oranı arttıkça knock down sürelerinin değerleri azalmış ve ölüm değerleri yükselmiştir. Sonuçlar, neonikotinoid içeren formülasyonlarda PBO kullanımının neonikotinoid insektisitlere karşı direnci azaltmak için kullanılabileceğini göstermektedir.