Manavgat altın susamı'nın markalaşmasında coğrafi işaretin rol ve işlevinin araştırılması

Abstract

Markalaşma, ürünlerin diğer rakip mallardan farklılığını ortaya koymak için günümüz dünyasındaki en geçerli yoldur. Coğrafi işaretler (Cİ) ise ürünlerin ulusal ve uluslararası düzeyde markalaşmasında önünü açan ve rakiplerinden farklılaştıran en önemli araçlardandır. Özellikle coğrafi işaretler bir ürünün üretim metodunu ve kalitesini garanti etmek, yerel üretimi ve kırsal kalkınmayı desteklemek, geleneksel bilgi ve kültürel değerleri korumak bakımından çok önemli işlevlere sahiptir. Bu etkiler dikkate alındığında, bir ürünün markalaşmasında coğrafi işaretlerin çok önemli roller oynayacağını göstermektedir ve markalaşmış pek çok ürünün ise coğrafi işaret tesciline sahip olduğu izlenmektedir. Buna göre Türkiye'de 2021-Aralık ayı itibariyle 967 adet Cİ tescilli ürün bulunmakla beraber bunlardan bir tanesi de 2021 yılında tescil edilen Manavgat Altın Susamı'dır. Bu çalışmada çok önemli iki konu olan markalaşma ve coğrafi işaret etkileşimi esas alınarak, Manavgat Altın Susamı'nın markalaşmasında, coğrafi işaretin rol ve işlevinin saptanması amaçlanmıştır. Manavgat Altın Susamı üzerinde yapılan bu araştırmanın bulgularının, diğer Cİ tesciline sahip ürünler için de örnek oluşturması beklenmektedir. Araştırma Antalya'da ikamet eden 60 tüketici ve 20 sektör paydaşı olmak üzere toplamda 80 katılımcıyla anket uygulaması ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın birincil veri kaynakları anket çalışmasına, ikincil veri kaynakları ise literatür taramalarına dayanmaktadır. Bu araştırma kapsamında elde edilen veriler SPSS programı ile analiz edilmiş ve sonuçlar yorumlanmıştır. Araştırmada anket uygulanan tüketicilerin tamamının susam ve alt ürünlerini kullandığı ve bu ürünleri alırken sadece %20'sinin Manavgat Altın Susamı'nı tercih ettiği belirlenmiştir. Cİ'li ürünleri satın alırken, tüketicilerin dikkate aldıkları ilk unsurun fiyat, ikinci unsurun ise marka olduğu görülmüştür. Tüketiciler: ''Manavgat Altın Susamı'nı Cİ tescili aldığı için tercih ederim.'' ve ''Cİ tescili alan ürünün üretim kökeni ve metodu garanti edildiği için, ek ücret ödemeye razı olurum.'' görüşüne katılmaktadırlar ve burada en önemli etkileyen demografik etken gelir düzeyi olarak saptanmıştır. Yapılan Anova analizi sonucunda tüketicilerin gelir durumu arttıkça söz konusu düşünceye daha fazla katıldıkları görülmektedir. Yine tüketicilerin %93,4'ü ''Bir ürünün Cİ tescili alması o ürünün bir marka haline gelmesinde büyük rol oynar.'' ve ''Cİ tescili ve markalaşmanın susam üreticisine ve sektörüne ekonomik katkısının olacağını düşünüyorum.'' görüşüne katılım göstermektedir. Paydaşlar ise markalaşmanın en çok "kaliteli ürün ile güven ve garanti" veren firmayı ifade ettiğini, Manavgat Altın Susamı'nın korunması ve sürdürülebilirliğinin sağlanmasına yönelik çalışmalarda ilk sırada ürün kalitesini korumak ikinci sırada ise tarihi geçmişine dikkat çekmek gerektiğini ifade etmişlerdir. Ayrıca paydaşların Manavgat Altın Susamı'nın markalaşmasında coğrafi işaretin olumlu etkisinin olacağı görüşünde oldukları belirlenmiştir.