Mahkumların yapılandırılmış serbest zaman aktivitelerinden elde ettiği faydalar: temellendirilmiş kuram çalışması

Abstract

Amaç: Ülkemizde ve dünyada hükümlü sayısının giderek arttığı görülmektedir. Mahkumlar kötü yaşam koşulları, geçmiş yaşam travmaları, mahkum olmanın getirdiği stres nedeniyle fizyolojik ve psikolojik hastalıklara daha açık hale gelmektedir. Rekreatif aktiviteler, cezaevi sürecinde mahkumların biyo-psiko-sosyal durumlarını iyileştirmenin ve onları tahliye sonrası topluma geri kazandırmanın önemli bir yolu olarak kabul edilmektedir. Bu çalışmanın amacı, cezaevinde uygulanan rekreatif programların etkinliğini mahkum perspektifinden değerlendirmektir. Yöntem: Araştırmada Glaser'in klasik temellendirilmiş kuram deseni kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemi, yapılandırılmış aktivitelere katılan 19 mahkumdan oluşmaktadır. Araştırma örnekleminin belirlenmesinde kuramsal örnekleme tekniği kullanılmıştır. Veri toplama yöntemi olarak yarı-yapılandırılmış görüşme, gözlem ve dokümanlardan yararlanılmış, veri analiz süresince kuramsal notlar tutulmuştur. Veri analiz süreci açık, seçici ve kuramsal kodlama olarak üç aşamalı yürütülmüş, tüm analiz süresince sürekli karşılaştırma tekniği kullanılarak temaların birbirinden ayrışması sağlanmıştır. Bulgular: Mahkumların yapılandırılmış cezaevi aktivitelerinden elde ettiği faydaları tanımlayan temalar, "Gelecek Beklentisi", "Sosyal Fayda", "Koğuş Problemlerinden Uzaklaşma", "Fiziksel Sağlık", "Psikolojik Fayda","Ekonomik Fayda", "Duygusal Fayda", "Rahatlama Faydası", "Bilişsel Fayda" ve "Kişisel Gelişim" olarak belirlenmiştir. Her bir temanın birbiri ile ayrılmayacak bir şekilde ilişkili olduğu görülmektedir. Sonuç: Araştırmanın çekirdek kategorisi "Mahkumların yapılandırılmış serbest zaman aktivitelerinden elde ettiği faydalar" olarak belirlenmiştir. Bu kategori, mahkumların katılmış oldukları rekreatif aktiviteler ile hem cezaevi hayatının baskısını hafiflettiği hem de serbest bırakıldıktan sonra onlara hayatta kalabilecekleri bilgi ve becerileri kazandıklarını göstermektedir. Bu aktiviteler mahkumların rehabilite edilmesinde ekonomik, hümanist ve etkin bir yöntemdir.