Hastalıkta belirsizlik kuramına temellendirilmiş psikoeğitimin şizofreni hastalarına bakım verenlerin belirsizliğe tahammülsüzlük psikolojik iyi oluş ve başa çıkma düzeylerine etkisi

Abstract

Amaç: Bu araştırmada amaç, Hastalıkta Belirsizlik Kuramı'na temellendirilmiş psikoeğitimin şizofreni hastalarına bakım verenlerin belirsizliğe tahammülsüzlük, psikolojik iyi oluş ve başa çıkma düzeylerine etkisini belirlemektir. Yöntem: Araştırma randomize kontrollü tek kör deneysel nitelikte olup Nisan 2019- Ağustos 2020 tarihleri arasında bir psikiyatri kliniğinde şizofreni tanısıyla yatan hastaların bakım verenlerinden 27 girişim, 27 kontrol grubu olmak üzere toplam 54 birey ile gerçekleştirilmiştir. Veriler, "Bakım Veren Bilgi Formu, Görsel Kıyaslama Ölçeği, Belirsizliğe Tahammülsüzlük Ölçeği, Psikolojik İyi Oluş Ölçeği, Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği" ile toplanmıştır. Girişim grubuna toplam beş oturumdan oluşan Belirsizliği Yönetme Psikoeğitim Programı uygulanmıştır. Kontrol grubundaki bakım verenlere herhangi bir girişim uygulanmamıştır. Hipotezler için Mann- Whitney U ve Wilcoxon testi kullanılmıştır. Bulgular: Belirsizliği yönetme psikoeğitim programı sonrası, girişim grubundaki bakım verenlerin belirsizlik puanları anlamlı düzeyde azalmıştır (p=0.001). Bakım verenlerin girişim sonrası stresle başa çıkma tarzları ölçeğinin alt boyutlarından "iyimser yaklaşım" puanlarının girişim öncesine (p=0.038) ve kontrol grubuna göre (p=0.023) anlamlı düzeyde yükseldiği bulunmuştur. Girişim sonrası bakım verenlerin stresle başa çıkma tarzlarından "sosyal destek arama yaklaşımı" puanlarının kontrol grubuna göre yüksek olduğu (p=0.001) belirlenmiştir. Girişim sonrası bakım verenlerin belirsizliğe tahammülsüzlük, psikolojik iyi oluş, çaresiz, boyun eğici ve kendine güvenli yaklaşım puanlarında girişim öncesine ve kontrol grubu puanlarına göre anlamlı bir farklılık saptanmamıştır (p>0.05). Sonuç: Belirsizliği Yönetme Psikoeğitim Programının, şizofreni hastalarına bakım verenlerin belirsizlik düzeyini azaltmada, baş etmede sosyal destek arama ve iyimser yaklaşım puanlarını artırmada etkili olduğu belirlenmiştir.