Eğitimde fırsat eşitliği açısından illerin yaşam ve eğitim indekslerine göre kümelenmesi

Abstract

Eğitimde fırsat eşitliği, eğitim süreci içerisindeki en önemli noktalardan bir tanesidir. Demokratik devletler, eğitim sürecine giren her bireye eşit şartlarda eğitim imkânları sağlamakla sorumlu yapılardır. Bu eşitlik bölgeler arası veya iller arası sağlanmalıdır. Bu bilimsel çalışmanın amacı Türkiye Cumhuriyeti illerinde, TÜİK 2019 yaşam indeksi verileri ve MEB 2019 eğitim göstergeleri ile illerin kümelenmesidir. Kümeleme çalışması için veriler MEB(2019) ve TÜİK(2019) tarafından illere göre sınıflandırılmış şekilde yayımlanan verilerden alınmıştır. Aşamalı kümeleme analizi yöntemlerinden tam bağıntı yöntemi, ortalama bağıntı yöntemi ve ward yöntemi ile iller kümelenmiş. Aşamalı olmayan kümeleme analizlerinden k-ortalama yöntemi ile bu kümelerin oluşmasında katkı veren değişkenler incelenmiştir. Çalışma sonucunda ilköğretim ve ortaöğretim kademelerinde şube, derslik, öğretmen ve okul başına düşen öğrenci sayıları gibi eğitim göstergeleri ve temel ihtiyaçlarını karşılayamadığını beyan eden hane oranı ve internet abone sayısı gibi yaşam indeksi göstergeleri aracılığıyla kümeleme çalışması yapılmıştır. Bu çalışmalar sonucunda yoğun nüfuslu bölgelerde bazı eğitim ihtiyaçlarının karşılanması konusunda sıkıntılar olduğu ve bu illerin aynı kümelerde bulunduğu gözlemlenmiştir. Ekonomik ve sosyal açıdan yeterli imkanlara sahip olmayan illerin ise kendi içlerinde kümelendiği gözlemlenmiştir.