Antalya'da hanehalkı katı atık yönetim davranışı

Abstract

Birçok gelişmekte olan ülke gibi Türkiye'de de artan refah, kentleşme ve nüfus artışı ile birlikte atık üretimi de hızla artmaktadır. Bu atıkların büyük kısmı hâlâ gömme veya depolama sahalarında bertaraf edilmektedir. Türkiye'de geri dönüşümün atık yönetimindeki payı gelişmiş ülkelere göre düşük kalmaktadır. Sağladığı faydalar göz önüne alındığında geri dönüştürülemeyen atıklar nedeniyle her yıl çok büyük miktarda parasal kayıplar yaşanmaktadır. Ayrıca üretim girdisi olarak geri dönüştürülmeyen hammadde kullanımı, ekosistemler üzerindeki baskıyı arttırarak çevre tahribatını hızlandırmaktadır. Bu tez çalışmasıyla Antalya ilinde üç büyük kent merkez ilçeleri olan Kepez, Konyaaltı ve Muratpaşa belediyelerinde hipotetik olarak oluşturulmuş bir geri dönüşüm programına katılım için hanehalkı kabul etme istekliliğinin ölçülmesi hedeflenmiştir. Tez çalışmasının temel motivasyon kaynağını Muratpaşa Belediyesi'nin başlatmış olduğu 'Çevreci Komşu Kart Projesi' oluşturmaktadır. Bu amaçla belirtilmiş tercihli piyasa dışı değerleme yöntemleri olan Koşullu Değerleme ve Kesikli Seçim Deneyi yöntemleri kullanılmıştır. Bu yöntemler atık yönetimi gibi piyasası olmayan mal ve hizmet türlerindeki herhangi bir değişimin değerinin parasal olarak hesaplanmasını mümkün kılmaktadır. Koşullu Değerleme Yöntemi temelinde tanımlanan Probit regresyonun tahmininden elde edilen bulgularından hanehalkı atık geri dönüşüm programına genel katılma istekliliği hesaplanmıştır. Kesikli Seçim Deneyi modeli Karma Logit regresyonu ile tahmin edilmiş ve atık geri dönüşüm programını oluşturan özellikler için kabul etme istekliliği hesaplanmıştır. Ayrıca, hanehalkı geri dönüşüm davranışının bir dizi sosyo – ekonomik değişkenden de etkilendiği ampirik olarak belirlenmiştir. Ampirik sonuçlar ışığında farklı sosyoekonomik gruplardaki hanehalkının katı atık geri dönüşüm programlarına katılımı artıracak politikalar önerilerilmektedir.