Evcil hayvanımın gölgesinde: Sosyal dışlanmış bireylerin evcil hayvanlarını antropomorfize etme eğilimleri altında yatan temel güdülerin araştırılması

Abstract

Sosyal dışlanma tüketicilerin yaşam tarzı ve kararlarına ilişkin yargılarını etkileyen, belli davranışsal getirisi olan karmaşık, psikolojik bir faktördür. Antropomorfizm ise pazarlama stratejileri karar alıcıları tarafından kullanılan bir fenomen olmakla beraber sosyal dışlanmanın bir sonucu olarak da tüketicilerin hayatlarında yer edinmektedir. Bu iki karmaşık yapıya ilişkin tüketici değerlendirmeleri araştırılması gereken yapılar olarak literatürde yerini almaktadır. Mevcut araştırmanın amacı sosyal dışlanma deneyimi yaşayan bireylerin evcil hayvanları üzerinden antropomorfize etme eğilimlerinin altında yatan temel güdü ve niyetleri keşfetmektir. Yapılan araştırmada nitel yöntemlerden yararlanılmıştır. Araştırmanın sosyal dışlanma manipülasyonu aşamasında Cyberball (Sibertop) aracı kullanılmıştır. Sosyal olarak dışlanan bireylere antropomorfizm eğilimini ölçmek adına Lexington Evcil Hayvanlara Bağlanma Ölçeği temelinde hazırlanmış senaryo seçimi sunulmuştur. Son aşamanın verileri Zaltman Metafor Çıkarım Tekniği uygulanarak derinlemesine mülakat yöntemi ile toplanmıştır. Toplamda 19 katılımcı ile görüşülmüştür. Katılımcıların 5'inde sosyal dışlanma duygu durumu, 3'ünde ise antropomorfize eğilimi bulunmamış, 1 mülakat da örneklem dışı bırakılarak toplamda 10 görüşme analiz edilmiştir. Analiz aracı olarak MAXQDA programından yararlanılmıştır. Verilerin analizi sonucunda elde edilen bulgular, sosyal psikoloji bağlamında yorumlanmıştır. Sosyal olarak dışlanmış bireylerin antropomorfizm fenomeni ile arasındaki çok yönlü ilişki daha detaylı bir şekilde ifade edilmiştir. Sonuçlar, sosyal dışlanma yaşayan bireylerin evcil hayvanlarını antropomorfize ederken hangi unsurları aradığını ortaya çıkarmıştır. Bu tüketicilerin bir varlığı antropomorfize ederkenki en temel faktörlerin; saf sevgi, sadakat, hayvanların insanlara olan ihtiyacı, canlılık ve sarılmak olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Sosyal psikoloji perspektifinden yorumlanan bu sonuçlar tüketicilerin antropomorfik bir nesneyle kuracakları ilişkide aradıkları ve arayacakları unsurlar olarak literatüre ve sektöre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.