Yaygın din eğitimi açısından Diyanet İşleri Başkanlığı takvimlerinin değerlendirilmesi (2008 ve 2018 takvimleri)

Abstract

Diyanet İşleri Başkanlığı, bugünkü şekliyle bir blok takvimini ilk defa 1967 yılında sadece Ankara ilini kapsayacak şekilde yayımlamıştır. Bütün ülkeyi kapsayan yeni bir duvar takvimi ise ancak 1972 yılında tamamlanabilmiştir. Söz konusu ilk takvime bakıldığında bunların sadece namaz vakitlerini göstermek amacıyla hazırlandığı görülmektedir. 1974 yılından itibaren ise takvim sayfalarının ön yüzleri ile birlikte arka yüzleri de kullanılmaya başlanmış; burada ayetler, hadisler ve İslam dini ile alakalı çeşitli mevzulara yer verilmiştir. O yıldan günümüze kadar Diyanetin blok takvimlerindeki mevcut format hemen hemen aynı olmakla birlikte geliştirilerek bugünlere kadar gelmiştir. Takvimlerin toplumun yaygın din eğitimi bağlamında ihtiyaçlarını ne derece karşıladığı önemlidir. Belirtilen öneme nispeten araştırmada başkanlığın 2008 ve 2018 yıllarına ait takvimleri konu edilmiştir. Bu on yıllık süreçte, ülkede yaşanan değişim ve dönüşümlere binaen, ilgili iki yıla ait takvimlerde; ayet ve hadis kullanımı, önemli gün ve haftalar, tarihi şahsiyetler, konu dağılımı gibi alanlarda ne gibi farklılaşmalar gerçekleştiği tespit edilmeye çalışılmıştır. Doküman incelemesi ve içerik analizi yöntemleriyle hazırlanan bu çalışma neticesinde; hem 2008 hem de 2018 yılı takvimlerinin ön ve arka yüzünde yaygın din eğitimi açısından Müslüman Türk toplumunu aydınlatacak bilgilere yer verildiği anlaşılmıştır. Her iki takvimde de ön yüzde hem yerel hem de evrensel gün ve haftalara yer verilmiştir. Bu da Diyanet'in kapsayıcı ve kuşatıcı din algısı fikrini destekler mahiyettedir. Her iki takvimde de tarihi, dini ve tabiatla ilgili önemli olaylara değinilmiştir. Takvimlerde işaret edilen konu çeşitliliği oldukça fazladır. Bunlar; İslam dininin inanç, ibadet, ahlak, sosyal ve toplumsal hayat, aile, ekonomik hayat gibi pek çok konusu ile ilgili başlıklardır. Ele alınan konular göz önünde bulundurulduğunda takvimlerin toplumsal duyarlılığa sahip, iyi bir Müslüman ve iyi bir vatandaş profili oluşturmak istediğini söyleyebiliriz. Her iki takvimde de toplumda iz bırakmış kişilerin hayatlarından ve eserlerinden söz edilmiştir. Takvimler, dinin toplumu ve bireyi yönlendirme, zihniyet kazandırma ve toplumsal birlik ve beraberliği sağlama görevini ifa etmede bir araçtır. Diyanet İşleri Başkanlığı da bu aracı oldukça verimli bir şekilde kullanmaktadır. Başkanlık kendisine tevdi edilen toplumu din konusunda aydınlatma görevini takvimler aracılığı ile yerine getirmeye çalışmaktadır.