Douzinas'ta insancıllık ve insani müdahale

Abstract

Bu çalışmada birbiriyle bağlantılı, insancıllık, hümanizm, küreselleşme, evrenselleşme, insan hakları, insani müdahale, güç kullanımı, kozmopolitanizm, egemenlik gibi kavramların analizleri ve eleştirileri ele alınmaktadır. İlk olarak kavramların tarihsel ve olgusal değerlendirmesi genel bir çerçeveden yapılmaya çalışılmıştır. İkinci olarak, bu kavramlara yönelik eleştiriler Eleştirel Hukuk Çalışmalarının temel tezleri ve İngiliz Eleştirel Hukuk Çalışmalarının önemli isimlerinden Costas Douzinas'ın görüşleri çerçevesinde verilmiştir. Douzinas'ın eleştirileri insancıllık ve kozmopolitanizm üzerinedir. Bu eleştirilerin ulaşmak istediği sonuç ise uluslararası hukukun ideolojik arka planını gösterme çabasıdır. Douzinas bu eleştirileri bu kavramlar üzerinden yaparken, hukuki pozitivizm, formalizm gibi diğer hukuk kuramlarına eleştirilerde getirmektedir. Bu kuramların uluslararası hukukun ideolojik karakterini açıklamak konusunda yetersiz kaldıkları eleştirisi getirir. Bu eleştirisini de insani müdahale ve kozmopolitanizm kavramları üzerinden geliştirir. Örneğin hukuki pozitivizmi savunanların insani müdahaleyi hukukun formel yapısı üzerinden tartıştıklarını ancak sonuçlarla ilgilenmediklerini belirtir. Bu bakımdan müdahalelerin arkasında yatan ideolojik olguları yadsıdıklarını işaret eder. İnsan haklarına da eleştirel bir bakış açısı getiren Douzinas, insanın kavramının boş bir gösteren olduğunu, sabit bir anlama sahip olmaması nedeniyle de normlara kaynak oluşturamayacağı iddiasında bulunur. İnsanın haklar üzerinden tanımlanmasının, insanı eksilteceğini not düşer. Bu bakımdan insan haklarına ihtiyatlı yaklaşır. Ona göre doğru bir eleştirel hukuk okumasıyla, insan hakları düşüncesi iktidara karşı kullanılabilir hale gelebilir. İnsan haklarının korunmasının da ancak bu şekilde mümkün olduğunu belirtir.