Kültürel mirasın hibrit mekanları: Camiye dönüştürülen kilise yapıları (Mersin ve Antalya)

Abstract

Kültürel miras üretildiği toplumun sosyal kimlik bağı içerisinde yer almakta ve önemli simge eserler olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu değerler içerdiği izlerle toplumların kolektif deneyimlerini yansıtmaktadır. Bazı durumlarda çatışma merkezleri olarak görülen bu değerler, farklılıklarıyla zengin bir kültürel çeşitlilik yaratmakta ve tüm insanlığın ortak mirasını oluşturmaktadır. Bu nedenle kültürel mirasın sahip olduğu tüm toplu birikimle korunması, değerin devamlılığının sağlanmasında önemli rol oynar. Farklı sosyal kimliklerin kültürleri aşarak kesiştiği noktada oluşan değerler, kültürel mirasın melez bileşeni olarak algılanmalı ve katmanlı yapılarıyla korunmalıdır. Genellikle sosyal kimlikler arasında bir çatışma merkezi olarak yorumlanan kendilenen dini yapılar, kesişme noktasında önemli değerlerdir. Bu binalar aslında farklı kültürleri geçmenin bir sonucu olarak oluşan zengin miras değerlerine sahip melez mekânlardır; farklı aidiyetlere ait oldukları her dönemin kültürel ve kimlik izlerini taşır. Farklı sosyal kimlik ve inançlara sahip toplulukların farklı zamanlarda aynı dini binaları kullanması, müdahalelerin kapsamına göre mekânın çok kültürlü bir etki ile dönüşmesine ve izlerinin kaybolmasına neden olabilir. Bu nedenle iki kültürün sentezi olan bu melez mekânların belirlenmesi ve korunmasında duyarlı olunmalıdır. Bu mekânlar saygı ve uzlaşma alanları olarak gelecek nesillere aktarılmalıdır. Bu çalışmada melez kültürel miras değerine sahip kendilenen dini yapılar camiye dönüştürülen kiliseler üzerinden incelenmiştir. Farklı sosyal kimliklere ve zengin bir kültürel birikime sahip olan ülkemiz, miras kalan birçok kilise binasına sahiptir. Çalışma kapsamında yüzyıllardır Hıristiyan ve Müslüman sosyal kimliklerin barındırıldığı Mersin ve Antalya'daki örnekler seçildi. Uygulanan müdahaleler göz önünde bulundurularak binaların mevcut durumu ve müdahalelerin gerekçe-kapsam ilişkileri incelenmiş ve hibrit mekân değerleri tartışılmıştır.