İleri kavuzlu buğday hatlarının bulgur olma potansiyellerinin araştırılması

Abstract

Bu araştırmada 214O401 nolu TUBİTAK projesi kapsamında seleksiyon ıslahı yöntemi ile geliştirilmiş 10 siyez (Triticum monoccocum) ve 10 gernik (Triticum dicoccum) ileri hattı ile ülkemizde yaygın olarak yetiştirilen Zenit, Sarıçanak 98 ve Svevo makarnalık buğday (Triticum durum Desf.) çeşitleri ve Esperia ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitleri kullanılmıştır. Araştırma 2018-19 üretim döneminde Ilgın/Konya koşullarında Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre 3 tekrarlı olarak yürütülmüştür. Bulgur eldesi öncesi danede nem oranı (%), bin dane ağırlığı (g), hektolitre ağırlığı (kg/l), danede camsılık, dane rengi, irmik rengi, protein oranı (%) ve sodyum dodesil sülfat (SDS) sedimantasyon (ml) analizleri yapılırken bulgur örneklerinde bulgur ve irmik rengi, protein oranı ve SDS sedimantasyon testleri uygulanmıştır. Çalışmada geleneksel ve mikrodalga olmak üzere iki farklı pişirme yöntemi ile bulgur elde edilmiştir. Bulgur yapma yöntemlerinin sedimantasyon, dane rengi, irmik rengi ve protein oranına önemli bir etkisi gözlenmemiştir. Bulgur yapımı öncesi ortalama sedimantasyon, dane ve irmik renkleri ile protein oranları sırasıyla 29,9 ml, 23,3, 20,0 ve % 16,5 iken bu değerler her iki bulgur yapma yönteminde de azalma göstermiştir. Geleneksel yöntemde elde edilen bulgularda aynı parametreler sırasıyla 19,8 ml, 21,3,18,1 ve %15 iken mikrodalga yönteminde de 19,7 ml, 20,6, 17,4 ve % 15,3 olarak tespit edilmiştir. Bulgur analiz sonuçlarına göre gernik ve siyez ileri hatları arasında belirlenen parametreler bakımından oldukça geniş bir değişim gözlenmiştir. 18 ve 19 nolu siyez ile 42 nolu gernik ileri hatları bulgur işleme öncesi ve geleneksel bulgur yapma yöntemine göre irmik rengi bakımından sırasıyla 23,6 ile 19,9; 23,4 ile 19,5 ve 19,8 ile 18,5 değerleri ile en az sapma gösteren kararlı genotipler olarak belirlenmiştir.