Antalya'da ev sineğinde (Musca domestica L.) Pyriproxyfen ve Diflubenzuron'a karşı direnç seviyelerinin araştırılması

Abstract

Vektör eklembacaklılar dünya genelinde birçok hastalık etmeninin taşıyıcılığını yapmaktadır. Ev sineği (Musca domestica L.) insanlar yaşam alanlarında sıklıkla görülen ve kutuplar hariç dünyanın geneline yayılmış vektörlerden bir tanesidir. İnsan yerleşimleri etrafındaki üreme alanlarının (katı atık depolama tesisleri, evsel atık toplama konteynırları, hayvan barınak ve kesim alanları) belirlenerek entegre mücadele çalışmalarının yapılması büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı Antalya ilinin Alanya, Döşemealtı, Kemer, Kepez, Kumluca, Manavgat ve Serik ilçelerinden toplanan ev sineği popülasyonlarının diflubenzuron ve pyriproxyfen'e direnç seviyelerinin belirlenmesidir. Ev sinekleri, 2019 yılı Haziran ve Kasım ayları arasında, hayvan barınaklarından tül atraplar yardımıyla toplanmıştır. Doğal gelişme alanlarından toplanan ev sinekleri 22x22x22 cm'lik kafesler içerisine konularak laboratuvar ortamına getirilerek kültüre alınmıştır. Laboratuvar koşulları altında ergin ev sineklerinin bulunduğu kafeslere dişilerin yumurta bırakmalarını sağlayabilmek için süte batırılmış pamuklar konulmuştur. Süt üzerine bırakılan yumurtalardan çıkan larvaların besi ortamında 24-36 saat gelişmeleri beklenmiş ve testlerde bu larvalar kullanılmıştır. Test dozları %10-95 arasında ölüme neden olan dozlar arasından seçilmiştir. Gelişimlerini tamamlayıp erginleşen ve gelişimlerini tamamlayamayan larva sayılarına bakılarak larvasidal etkinin oranları tespit edilmiştir. Tüm denemeler 26±2 oC sıcaklık, %60±5 nem ve 12 saat aydınlık, 12 saat karanlık fotoperiyot koşullarında sahip laboratuvar koşullarında gerçekleştirilmiştir. Direnç katsayıları Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) insektisite duyarlı laboratuvar popülasyonu referans alınarak değerlendirilmiştir. Yapılan testlerde diflubenzuron için Serik ve Kemer ilçeleri yüksek direnç aralığında, diğer ilçeler ise orta direnç aralığında bulunmuştur. Pyriproxyfen için bütün örnekleme alanlarında sonuçlar çok yüksek direnç aralığında bulunmuştur. Bu tez çalışması çalışmasında, Antalya ilinde halk sağlığı zararlıları ile mücadelede yoğun olarak kullanılan aktif maddelerden olan pyriproxyfen ve diflubenzuron'un etkinliği araştırıldığı için tezden elde edilen veriler Sağlık Bakanlığı ve Antalya'daki belediyeler ile paylaşılarak bu kurumların ev sinekleri ile mücadelede daha bilinçli bir uygulamaya geçmesine katkı sağlanacaktır.