Mezopotamya’da iktisadi yapı: en eski çağlardan Asurlulara kadar

Abstract

Kuzey Irak'ta Küçük Zap bölgesinde Barda-Balka adlı ?atölye? veya ?kamp alanı? günümüzden yaklaşık 80.000 yıl öncesine tarihlenir. Mezopotamya'nın Neolitik kültürünü en iyi yansıtan merkezlerden biri de Hassuna'dır. Kuzey Mezopotamya'da Hassuna kültürünün yerini Halaf kültürü aldı. Kuzeyde Halaf kültürü ile eş zamanlı olarak Güney Mezopotamya'da, ilk buluntu yerinden dolayı Ubaid veya Obeyd olarak adlandırılan bir kültür gelişmekteydi. Bu yeni kültür, M.Ö. 6. binyılın sonlarına doğru kuzeye yayılarak Halaf kültürünün yerini almış ve bütün Mezopotamya'da benimsenmiştir.Güney Mezopotamya, M.Ö. 4. binyılın erken dönemlerinden başlamak üzere yaklaşık bin yıllık zaman dilimini kapsayan Uruk Dönemi'nde (M.Ö. 4000-3100), ?Kent Devrimi? olarak adlandırılan bir dizi yeniliğe sahne olmuştur.Sümer kent devletlerinin oluştuğu sıralarda, kent merkezinin ortasında yer alan tapınak sadece dinin değil, ekonominin de merkezi idi. Yazıya ilişkin en erken kanıtlar Uruk kentinde ele geçmiştir.Büyüyen kentler ve gelişen sosyal yaşam, eksik olan temel ihtiyaç maddelerinin komşu bölgelerden ticaret yoluyla elde edilmesini gerektiriyordu.Her bölgenin gelirinin bir kısmının toplanarak başkente yollandığı ya da yerel Akad idaresini desteklemekte kullanıldığı yeni bir vergi sistemi geliştirildi.III. Ur Sülalesi devrinde görülen büyük fütuhat politikasıyla orantılı olarak ticari ilişkilerde de büyük bir gelişme görülür. III.Ur Sülalesi'nin yıkılmasından sonra başlayan İsin-Larsa devrinde, memlekette ekonomik bir bunalım yaşanmıştır.Hammurabi'nin de mensubu olduğu Eski Babil devleti zamanında da halk, daha çok tarımla uğraşıyordu. Eski Babil Devri'nde her şey gibi, ticarette de reform yapılmış, Akdeniz ticareti Basra ticaretinin önüne geçmiştir.Kas'lar döneminde bütün Güney Mezopotamya tek bir yönetim altında toplanmıştır.Yeni Babil Dönemi Babil'de temeli tarıma dayanan on iki yüzyıllık büyük bir ekonomik refah dönemini başlattı.