Antalya ve çevresindeki tatlı sularda dağılım gösteren THEODOXUS türlerinin dış morfolojik özelliklerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada Antalya ve çevre illerin tatlı sularında yaşayan Theodoxus türlerinde bazı yapısal özelliklerin morfolojik açıdan incelenmesi ve karşılaştırılması amaçlanmıştır. Benzer fiziksel özellikler gösteren dört istasyondan toplanan Theodoxus örneklerinde kabuk, operkulum, radula, manto kenarı, baş tentakülü, göz, penis, ve solungaç gibi yapılar stereo ışık mikroskobu ve taramalı elektron mikroskobu ile incelenmiştir. Theodoxus'ların operkulum, radula ve solungaç yapılarının, lokalitelere göre örneklerde önemli farklılıklar yansıttığı, ancak diğer yapılarda bu farklılıkların daha önemsiz kaldığı belirlendi. Operkulum, özellikle mandal yapısının ve kiriş bölgesinin farklılığı ile karakterize edilmiştir. Örneklerde radula, tipik olarak rhipidoglossat tipte olup özellikle merkezi diş ve lateral dişleri yönüyle lokalitelere göre farklı bulundu. İki tabaka halinde olan manto kenarlarında renk farklılığı dışında sadece katmanlar arası boşluk genişliği yönüyle kısmi farklılık görüldü. Baş tentaküllerinde karakteristik kas yerleşim yönüyle neritid özelliği gözlendi. Göz genelde küt ve yuvarlak uçlu bir yapıda olurken sadece Olympos 1 örneklerinde mercek gibi bir çöküntü gözlendi. Başın sağ üst tarafından uzanan penis yapısında sadece Işıklı gölü örneklerinde mantarsı papiller belirlendi. Tek sayıda olan solungaç yapısında lamellerin kalınlıkları ve sil demetleri yönüyle bazı farklılıklar belirlendi.Yapılan incelemeler bölge ile ilgili mevcut kaynaklar ile karşılaştırıldığında, Işıklı Gölü'nde Theodoxus analiticus türü, Döşemealtı- Kırkgöz su kaynağında Theodoxus altenai türü, Olympos deresinde Theodoxus fluviatilis türü ve Theodoxus fluviatilis fluviatilis alt türü, Boğaçay- Arapsuyu (Konyaaltı) tatlı su kaynağında ise Theodoxus sp. türünün bulunduğu öngörülmektedir. Bu çalışma bulgularının ileri düzey populasyonlar arası ve tatlı su ekosistemleri arası ilişkiler kurulmasında önemli kaynak olması söz konusudur.