Türkiye’de çiğ süt piyasasının oluşumu, sektörün mevcut durumu ve organizasyon yapısı: Batı Akdeniz Bölgesi (BAB) örneği

Abstract

Bu tez, genel olarak Türkiye Süt sektörünün ve bölgesel olarak Batı Akdeniz Bölgesi (BAB) süt sektörünün incelenmesini kapsar. Bu tez ile ülke genelinde ve BAB`da çiğ süt piyasasının oluşumu, sektörün organizasyon yapısı, sütün pazarlama kanalları, üreticilerin sektörel ve teknolojik gelişmelere adaptasyonu, örgütsel yapıların sektördeki yeri, sektöre yönelik kamu desteklerinin ortaya konması ve sektörün aksayan yönlerinin tespit edilerek çözüm önerilerinin ulusal ve bölgesel bazda belirlenmesi amaçlanmıştır.BAB çiğ süt piyasasının oluşumunun, pazarlama kanallarının ve sektörün organizasyon yapısının ülke geneli ile paralellik gösterdiği görülmüştür. Burdur ilinin sektörde ülke standartlarının ilerisinde model oluşturabilecek bir yapılanmaya sahip olduğu, Isparta ilinde sektörün çok fazla gelişemediği ve Antalya ilinde dinamik piyasa oluşumuna rağmen sektörün birçok sorunu olduğu görülmüştür. Türkiye süt veriminin AB ve dünya standartlarının altında olduğu, süt üretiminde ırk seçimlerinin değiştirilmesi gerektiği, çiğ süt kalitesinin, özellikle Antalya ilinde, yetersiz olduğu, üretici bilincinin çok düşük seviyelerde olduğu belirlenmiştir. Sokak sütçülüğünün pazarın % 10`luk kısmına hakim olduğu, üretici ve sanayici bazında teknolojik adaptasyonların sağlanamadığı, kayıt dışılığın devam ettiği, süt ve süt ürünleri tüketiminin yetersiz olduğu, çiğ süt fiyat oluşumunda sanayicinin baskın olduğu ve üreticinin zarar ettiği saptanmıştır. Üretici bünyesinde güçlü örgütsel duruş sergilenememesi, kamu desteklerinin ve mevcut mevzuatın yetersiz olduğu tespit edilmiştir.BAB olarak sektördeki ilerleme için Antalya ilindeki mevcut durumun ivedilikle iyileştirilmesi gerekliliği bulunmaktadır. Yerli ırkın azaltılması, üretici bilincinin arttırılmasına yönelik eğitim çalışmaları, ulusal düzeyde kamu desteklerinin arttırılması, teknik personel istihdamının arttırılması ve mevzuat düzenlemelerini bu yönde olması, üretici örgütlenmelerinin sanayici ile pazarlık edebilecek düzeyde sağlanması, kayıt altına alma ve hatta sektörde izlenebilirliğin sağlanması, tüketimi arttırmaya yönelik okul proğramları ve kampanyalarının oluşturulması, çiğ süt kalitesinin kimyasal ve mikrobiyolojik açıdan arttırılması ve bu yönde soğuk zincirin tam anlamıyla oluşturulması, üretici-sanayici ortaklıkları kurularak dikey entegrasyon modellerinin oluşturulması ve çiğ sütün kaliteye göre fiyatlandırılabilmesi için çalışmalar başlatılması çalışma sonucunda tespit edilen çözüm önerileridir.