Eğirdir gölü balıklarında hipofiz bezinin anatomik ve histolojik yapısı üzerinde bir araştırma

Abstract

Bu çalışmada Eğirdir gölündeki sazan (Cyprinus carpİo), sudak (Stizostedion lucioperca) ve eğrez (Vimba vimba) balıklarının hypophysis bezlerinin anatomik ve histolojik yapısı incelenmiştir. Araştırınada kullanılan balıklar, Eğirdir gölünün Köprü, Büyük Kabaca ve Gaziri aviaklarından temin edilmiştir. Histolojik çalışmalar için hipofizektomi ile balıklar'dan çıkarılan hypophysis bezleri, uygulanacak histakimyasal tekniğe bağlı olarak % 10 'luk neutral folmaldehyde ve Bouin' s solusyonlarında tesbit edilmiştir. Manuel yöntemle işlenen hypophysis bezleri, paraf'in bloklara alındıktan sonra rotary mikrotom ile 4 p kalınlığında kesilmiştir· .. Kesitler haematoxylin-eosin, Masson's trichrome, Heidenhain' s azan, periodic acid-schif'f, PAS-Orange G ve OF'G boyama yöntemleri ile boyanınışlardır .. Anatomik olarak hypophysis bezinin, sazan balıklarında meşe palamutu, eğrez balıklarında yuvarlak, sudak balıklarında ise koni şeklinde oldukları, araştırmada kullanılan balıklarda beyin ile hypophysis bezinin bağlantısını sağlayan neurohypophysial sap yani infundibuluın kısmının çok ince ve kısa olduğu ve ancak mikroskobik olar·ak görülebildiği tesbit edilmiştir. Makroskobik olarak anterior ve posterior olarak iki kısmı ayırdedilebilen adenohypophysis'in anteriordeki büyük parçasının pars distalis, posteriordeki küçük parçasının olduğu histolojik kesitlerden anlaşılmıştır. par·s intermedia Hypophysis bezinin ikinci lobu olan neurohypophysis kısmı bezin merkezinde yer almıştır .. Histolojik olarak hypophysis bezinin pars distalis kısmındaki rastral bölgesinde kırmızı ve turuncu renkte boyanan, her taraf·a dağılmış olarak bulunan ve düzensiz şekilli acidophilic hiicreler in prolactin hücreleri; küçük ve az sayıda olan ve mavi renkte boyanan basophilic hücrelerin ise thyroid stimulating hormon hücreleri olduğu ve uygulanan boyama tekniklerinin hiçbirinde boya almayan ve adenohypophysis' in diğer bölgelerinde de görülebilen küçük, düzensiz şekilli chromophob özellikteki hücrelerin ise adrenocorticotroph hormon hücreleri olduğu tesbit edilmiştir.. Deneme balıklarının adenohypophysis ı in proximal bölgesinde, üreme dönemlerinin dışındaki balıklarda sitoplazmasında vakuoler· boşluk, üreme döneminde ise sekresyon granüllerini içeren gonadotroph hücrelerin geniş bir alana yayıldığı tesbit edilmiştir. Adenohypophysis • cie rastral ve proximal pars distaliste dağılmış olarak basophilic TSH hücreleri bulunmuştur. Proximal pars distal is bölgesindeki somatotroph hücrelerin kordonlar ve kümeler oluşturduğu, yapılan boyamalar ile kırmızı veya tur·uncu boya olarak acidophilic özellik gösterdikleri tesbit edilmiştir. Adenohypophysis' in pars intermedia kısmının araştırmada kullanılan balıklarda, neurohypophysis' i bir kılıf gibi sardığı görülmüş ve pramidal veya uzunca şekilli, hafif' basophilic hücrelerden oluştuğu tesbit edilmiştir. Neurohypophysial lobun, diğer vertebralılarda olduğu gibi, myelinsiz sinir fibrilleri ile bunların arasında yer almış olan pituicyte hücrelerinden oluştuğu görülmüştür. Bezin her tarafına parmak benzeri çıkıntılar şeklinde yayılmış olan neurohypophYsis'de iri, Herring cisimcikleri adı verilen yapılar tesbit edilmiştir.