İnme geçiren hastalar ve bakım verenleri için geçiş bakım modeline temellenen girişimlerin bakım verenlerin yeterliliğinin artırılması ve hasta sonuçlarına etkisi

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı; inme geçiren hastalar ve bakım verenleri için Geçiş Bakım Modeli'ne (GBM) temellenen girişimlerin (TEMpEST- Transitional Care Model Stroke Turkey), bakım verenlerin algıladığı yeterliliği, bakıma hazır oluşlukları ile elektronik sağlık okuryazarlıklarının artırılması, tükenmişliklerinin azaltılması, hastaların ise hastaneye geri dönüş ve bası yarası gelişme oranlarına etkisini değerlendirmektir. Yöntem: Randomize kontrollü, öntest-sontest, tek merkezli olan çalışma, bir hastanede Mart-Mayıs 2018 tarihleri arasında, girişim grubunda 33 inmeli hasta ve bakım veren, kontrol grubunda 30 inmeli hasta ve bakım veren ile gerçekleştirilmiştir. Girişim grubu GBM kapsamında; üç kez hastanede ziyaret, bir kez ev ziyareti, üç ay telefonla iletişim ve web destekli eğitimden oluşan TEMpEST programına alınmıştır. Kontrol grubu kliniğin rutin uygulamasını almıştır. Sonuç ölçümleri için bakım verenlerde; Bakım Verme Yeterliliği, Bakım Vermeye Hazır Oluşluk, E-sağlık Okuryazarlığı ve Tükenmişlik Ölçeği ile hastalarda; bası yarası gelişme ve hastaların hastaneye geri dönüş oranlarının değerlendirilmesi formu kullanılmıştır. Etik kurul, kurum izni ve bakım verenlerden aydınlatılmış onam alınmıştır. Hipotezler için tanımlayıcı istatistik, Bağımlı Gruplarda t Testi ve Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi, Mann Whitney U Test kullanılmıştır. Bulgular: GBM'yi temel alan TEMpEST girişimleri sonrasında girişim grubu öntest ve sontest arasında bakım veren yeterliliği, bakıma hazır oluşluk, e sağlık okuryazarlığı ve tükenmişlik ölçeğinin alt boyut puanları arasında anlamlı bir fark saptanmıştır (p<0.05). Taburculuktan sonraki 12 hafta içinde girişim grubundaki inmeli hastaların 5'i kontrol grubunun 7'si hastaneye tekrar yatış yapmıştır. Girişim grubunda bir, kontrol grubunda iki inmeli hastada bası yarası gelişmiştir. Sonuç: TEMpEST uygulanabilir, pratik bir girişim modelidir. GBM temellenen girişimler inmeli hastaların bakım verenlerinin yeterliliğini artırıp, hastaların hastaneye geri dönüşlerini azaltmaktadır.