Frankfurt okulunda araçsal akıl

Abstract

Frankfurt Okulu genel bilinen adıyla Eleştirel Teori 1923 yılında resmen Frankfurt Üniversitesine bağlı bir enstitü olarak kurulmuştur. 1924'de fiili olarak akademik yaşamına başlamış olup gerçek hüviyetini 1930'lı yıllarda Max Horkheimer'ın enstitü müdürü olduktan sonra kazanmıştır. Bu okulun amacı modernist bir tez olan ilerlemecilik düşüncesinin yanlışlığı ve yine buna bağlı bir şekilde gelişmiş olan akıl kavramının nasıl sonuçlar verdiğine ışık tutmak olmuştur. Okul akıl düşüncesini Antik Yunandan başlatarak çağdaş döneme kadar getirmiş olup savaşlarla onca insanın ölümünden de dolaylı olarak kendi yaratıkları araçsal aklı sorumlu tutmuşlardır. Çalışmada okul üyelerinin düşünsel pozisyon ve yol haritaları dikkate alınarak tekrar bir değerlendirme yapılmış olup ortaya atılan düşüncelerin anlam kökenleri hakkında okumalara tabi tutulmuştur. Birinci bölümde akıl düşüncesi Antik Yunandan başlayarak incelenmiş zamansal çizgiye dikkat ederek sırayla okul düşüncesini etkileyen düşünürler araçsal akıl merkezinde açıklanmıştır. İkinci bölüm Frankfurt Okulu'nun araçsal akıl düşüncesinin altında yatan nedenleri bulabilmek adına onun tarihine göz gezdirerek teorilerinin tamamını yine araçsal akla değinecek şekilde açıklanmıştır. Üçüncü bölüm çalışmanın esasını oluşturan bölüm olmaktadır. Adorno, Horkheimer, Marcuse ve Habermas gibi filozofların akıl hakkında düşüncelerine yer verilip çalışma sonlandırılmıştır.