Din değiştirme anlatıları üzerinden inanç, kimlik ve aidiyet (Antalya örneği)

Abstract

Gerek bireylerin anlam dünyalarının gerekse toplumsal yapıların şekillenmesinde din kurumu oldukça önemli bir yere sahiptir. Modern kurumların gün geçtikçe farklılaşması, dini kabullerin özgür tercihlere dönüşmesi, kitle iletişim araçlarının kullanımının yaygınlaşması, yeni teknolojik gelişmeler ile bilginin daha kolay elde edilebilir hale gelmesi, farklı dinler ve kültürler ile olan iletişimlerin artması gibi birçok durum bireyleri bir mana arayışına itmekte ve neticede farklı bir dine ya da mezhebe yönelmek gibi durumlar söz konusu olabilmektedir. Nitel araştırma deseniyle tasarlanan ve derinlemesine mülakat tekniğiyle gerçekleştirilen bu araştırma, Müslümanlıktan Hristiyanlığa geçen bireylerin din değiştirmelerinin altında yatan sosyal, kültürel, ekonomik ve psikolojik sebeplerin tespit edilmesini, Hristiyanlık içerisinde mezhep değişimi yapan bireylerin mezhep seçiminde hangi faktörlerin etkili olduğunun saptanmasını amaçlamaktadır. Buna ek olarak bireylerin din ve mezhep değiştirme süreçlerinde ve sonrasında yaşadıkları problemlerin belirlenmesi ve inanç değişimi süreciyle beraber sosyal hayatlarında olan değişikliklerin tespit edilmesi de araştırmanın diğer amaçlarıdır. Bu kapsamda Antalya'da bulunan iki Katolik, iki Protestan ve bir tane Ortodoks olmak üzere 5 farklı kiliseden 21 din değiştiren kişi ile görüşülmüştür. Veriler öncelikle içerik analizi tekniğiyle önceden belirlenen temalar altında kodlama birimlerine ayrılmış, daha sonra öyküleştirilerek birer anlatıya dönüştürülmüş ve yorumlanmıştır. Elde edilen veriler Lofland ve Skonovd'un (1981) din değiştirme motifleri üzerinden değerlendirilmiş ve tipleştirilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre bireylerin din değiştirmelerinde sosyokültürel etkileşimlerin, etnik kökenin, yaşanılan mistik tecrübelerin, misyonerlik faaliyetlerinin, yapılan dini telkinlerin, din görevlilerinin olumlu tutumlarının, grup içi ilişkilerin ve bireylerin rasyonel tercihlerinin etkili olduğu tespit edilmiştir. Din değiştirme motifleri üzerinden yapılan tiplemelere göre araştırmada duygusal ve mistik motifin öne çıktığı gözlenmiştir. Din değiştiren bireylerin gündelik yaşam pratiklerinden de birtakım değişimlerin olduğu saptanmıştır. Son olarak bireylerin dini inançları sebebiyle aile, yakın çevre ve çalışma ortamında çeşitli problemler yaşadıkları ve kimi zaman ötekileştirdikleri de belirlenmiştir.